Ứng dụng mô hình điện mặt trời kết hợp sản xuất nông nghiệp đã không còn mấy xa lạ với bà con nông dân sống ở khu vực núi Cấm thuộc xã An Hảo, thị xã Tịnh Biên, tỉnh An Giang.

Từ khu rừng cằn cỗi, núi Cấm ngày nay đã “thay da đổi thịt,” đất đai màu mỡ hơn, kinh tế phát triển, cuộc sống người dân khấm khá hơn.

Vượt quảng đường khoảng 4km bằng xe môtô từ dưới chân núi, băng qua nhiều con dốc và những khúc cua gắt, chúng tôi đến với núi Cấm, thuộc xã An Hảo, thị xã Tịnh Biên, tỉnh An Giang - vùng đất được mệnh danh là nóc nhà của miền Tây.

Trên đầu một con dốc gần như dựng dứng, gần chùa Phật Nhỏ ở lưng chừng núi Cấm, chúng tôi ghé thăm vườn quýt hồng rộng 5.000m2 của gia đình anh Nguyễn Hữu Hạnh (45 tuổi), một trong những người lắp đặt và sử dụng điện mặt trời đầu tiên ở ấp Vồ Bà, xã An Hảo.

Anh Hạnh cho biết hơn 1 năm nay, ấp Vồ Bà mới có điện lưới Quốc gia, nhưng phần lớn bà con vẫn dùng điện mặt trời, vì nhà ở xa lưới điện, chi phí kéo điện cao. Những gia đình có điện lưới Quốc gia thì vẫn dùng song song với điện mặt trời.

Gần 10 năm trước, từ nguồn hỗ trợ của Sở Nông nghiệp và Trung tâm Phát triển sáng tạo xanh (GreenID) anh đã mạnh dạn đối ứng vốn để lắp pin năng lượng mặt trời cho ở căn nhà dưới chân núi và vườn quýt hồng ở trên núi.

Vừa bật hệ thống bơm nước bằng năng lượng mặt trời để tưới cho vườn quýt hồng, anh Hạnh cho hay, dùng điện mặt trời an toàn lại bảo vệ môi trường; không bơm máy gây tiếng ồn nên tiết kiệm hơn. “Hồi chưa có điện mặt trời, tôi phải chạy máy dầu để thắp sáng, bơm nước, mỗi ngày 7 lít dầu. Giờ không chạy máy nữa, tiết kiệm được hơn 3 triệu đồng mỗi tháng. Tôi sử dụng tấm pin này đã 10 năm và vẫn hoạt động bình thường,” anh Hạnh vui vẻ nói.

Giờ đây cả 3 ấp ở trên núi Cấm đều sử dụng điện mặt trời. Anh Hạnh kể ngày trước người dân trên núi Cấm rất nghèo, nhưng nay nhờ có điện mặt trời để bà con phát triển kinh tế vườn đồi nên nên đời sống người dân ổn định, trẻ em được đi học đầy đủ…

Ông Nguyễn Văn Mừng cũng là một trong những người tiên phong lắp đặt tấm pin mặt trời trên núi Cấm. Từ ngày có điện mặt trời, vườn tiêu rộng 8.000m2 của ông Mừng như được “thay da đổi thịt.”

Hiện nay, nhà ông Mừng có 4 tấm pin năng lượng mặt trời, mỗi ngày tích dược hơn 500W cùng một hệ thống bơm nước bằng năng lượng mặt trời. “Lúc chưa có điện mặt trời, mỗi tuần gia đình tôi mất hơn 300.000 đồng tiền dầu để bơm nước tưới cho vườn tiêu; rồi đưa máy bơm đến vườn cũng tốn công, máy dễ hỏng hóc. Từ ngày có điện mặt trời, việc tưới nước cho vườn tiêu luôn chủ động, không tốn thêm chi phí. Đã sử dụng hơn 10 năm, nhưng tấm pin năng lượng mặt trời đến nay vẫn dùng rất tốt,” ông Mừng chia sẻ.

Nhờ có điện mặt trời, vườn tiêu của gia đình ông Mừng được tưới nước đầy đủ nên năm nào cũng sai quả, chất lượng tiêu cũng đẹp và cao hơn, bán rất được giá. Vụ tiêu năm ngoái, ông Mừng thu hoạch được gần 500kg, bán với giá từ 150.000-250.000 đồng tùy loại tiêu đen hay tiêu chín nhưng không đủ đáp ứng cho du khách.

Trao đổi với phóng viên, ông Nguyễn Văn Dũng, Chủ tịch Hội Nông dân xã An Hảo, thị xã Tịnh Biên, tỉnh An Giang, cho biết núi Cấm nằm ở độ cao hơn 700m, có 3 ấp là Vồ Đầu, Vồ Bà, Thiên Tuế với 754 hộ, 2.735 nhân khẩu.

Mặc dù hơn 1 năm nay, điện lưới Quốc gia đã về tới từng ấp, nhưng do dân cư sống thưa thớt nên nhiều hộ dân vẫn chưa thể sử dụng điện lưới quốc gia, bù lại, gần 100% bà con nhân dân nơi đây đã tiếp cận sử điện năng lượng mặt trời vào sinh hoạt và sản xuất từ hơn 10 năm về trước. Điều này không chỉ giúp người nông dân có điện sinh hoạt mà còn tiết kiệm chi phí sản xuất, tăng thu nhập, từ đó góp phần phát triển kinh tế và bảo vệ môi trường.

Anh Nguyễn Hữu Hạnh tưới nước cho vườn quýt hồng trên núi Cấm, xã An Hảo, huyện Tịnh Biên, tỉnh An Giang bằng hệ thống máy bơm sử dụng năng lượng mặt trời. (Ảnh: Thanh Liêm/TTXVN)

Mô hình năng lượng mặt trời áp dụng trong sản xuất nông nghiệp của ông Nguyễn Văn Mừng và anh Nguyễn Hữu Hạnh, ở ấp Vồ Bà, xã An Hảo (thị xã Tịnh Biên, tỉnh An Giang) là 2 trong số hơn 500 mô hình hỗ trợ phát triển sản xuất gắn với nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao, được Sở Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn triển khai trên địa bàn toàn tỉnh.

Theo ông Nguyễn Sĩ Lâm, Giám đốc Sở Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn tỉnh An Giang, thời gian qua, ngành nông nghiệp và phát triển nông thôn đã hỗ trợ lắp đặt 4 hầm khí sinh học bằng vật liệu composite tại huyện Chợ Mới từ nguồn hỗ trợ theo Quyết định 50/2014/QĐ-TTg ngày 04/9/2014 của Thủ tướng chính phủ về chính sách hỗ trợ nâng cao hiệu quả chăn nuôi nông hộ giai đoạn 2015-2020; thực hiện hỗ trợ tài chính và kỹ thuật cho 150 hộ dân được trang bị đèn xách tay năng lượng mặt trời và 98 hộ dân được lắp đặt tấm pin năng lượng mặt trời (bộ công suất 200Wp) từ nguồn hỗ trợ của Trung tâm Phát triển Sáng tạo xanh (GreenID) nhằm tăng cường khuyến khích, thúc đẩy người dân áp dụng các giải pháp tiết kiệm năng lượng, sử dụng năng lượng hiệu quả và bền vững.

An Giang cũng là địa phương có nhiều tiềm năng để phát triển nguồn điện từ mặt trời do nằm trong vùng có cường độ bức xạ từ 4,5-5,1 kWh/m2/ngày, số giờ năng trong năm trên 2.400 giờ, có nhiều ao, hồ lớn nhỏ, vùng đồi, núi... Theo Sở Công Thương tỉnh An Giang, tổng công suất có khả năng phát triển thêm khoảng 3.500 MWp.

Bên cạnh đó, tiềm năng xuất khẩu điện năng sang Campuchia có thể được thực hiện tăng sản lượng do tỉnh đang bán điện qua lưới truyền tải 220kV - mạch kép đủ khả năng truyền tải thêm. Hạ tầng đấu nối, giải tỏa công suất nguồn điện tương đối hoàn chỉnh, mỗi huyện được cung cấp điện từ TBA (trạm biến áp) 110kV và EVN SPC đang dần hoàn thiện kết mạch vòng…

Giám đốc Sở Công Thương An Giang Nguyễn Minh Hùng cho rằng trước những diễn biến bất thường về giá năng lượng trên toàn cầu, việc nhân rộng các mô hình ứng dụng giải pháp tiết kiệm điện là hết sức cần thiết; trong đó, mô hình sử dụng pin năng lượng mặt trời kết hợp với sản xuất nông nghiệp là một giải pháp có ý nghĩa, cần được khuyến khích nhân rộng hơn nữa.

Tuy nhiên, để phát triển rộng rãi mô hình này vẫn còn nhiều khó khăn, đòi hỏi phải áp dụng công nghệ cao, giá thành đắt... Do đó, trong thời gian tới cần có những chính sách cụ thể, phù hợp, linh hoạt với từng địa phương để điện mặt trời áp mái được phát triển đồng bộ, bền vững và tương xứng với tiềm năng sẵn có, ông Hùng đề xuất.