Tham dự và điều hành phiên họp có Phó Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường Nguyễn Phương Tuấn cùng các Ủy viên là ĐBQH hoạt động chuyên trách của Ủy ban; Thứ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hoàng Long; đại diện các Ủy ban của Quốc hội và các Bộ, ngành liên quan.

Đề cập của sự cần thiết của dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điểu của Luật Sử dụng năng lượng tiết kiệm hiệu quả (SDNLTK&HQ), Thứ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hoàng Long khẳng định, sau 15 năm triển khai thi hành, Luật SDNLTK&HQ đã bộc lộ một số bất cập cần phải rà soát sửa đổi, bổ sung để kịp thời điều chỉnh các quan hệ xã hội phát sinh trong thực tiễn.

Mục đích ban hành của Luật nhằm thể chế hóa đầy đủ, hiệu quả các quan điểm, đường lối của Đảng, Nhà nước về sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả; nâng cao tính cạnh tranh của các doanh nghiệp Việt Nam trước những thách thức từ các rào cản kỹ thuật của Liên minh châu Âu (EU), Mỹ, Nhật Bản và các khu vực khác trên thế giới thông qua các công cụ hỗ trợ tài chính, cơ chế ưu đãi cho doanh nghiệp đầu tư các dự án về sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả nhằm đáp ứng yêu cầu của thị trường xuất khẩu thông qua cơ chế quỹ; thúc đẩy phát triển, mở rộng thị trường cho các ngành dịch vụ tư vấn năng lượng; góp phần chủ động, tích cực thực hiện các cam kết khi tham gia công ước khung của Liên hợp quốc về biến đổi khí hậu lần thứ 26 (COP 26).

Dự thảo Luật được bám sát theo 04 chính sách đã được Chính phủ trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội và không bổ sung, thay đổi các chính sách mới. Dự án sửa đổi, bổ sung 21 khoản thuộc 19 điều của Luật SDNLTK&HQ ban hành năm 2010.

Thay mặt cơ quan thẩm tra, Ủy viên là ĐBQH hoạt động chuyên trách tại Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường Lê Hoàng Hải khẳng định, Ủy ban cơ bản tán thành với sự cần thiết ban hành Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả.

Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường cơ bản tán thành với các quan điểm trong Tờ trình của Chính phủ nhưng đề nghị bổ sung một số nội dung, cụ thể là: Bám sát Nghị quyết 57-NQ/TW về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia, Nghị quyết số 55-NQ/TW về định hướng chiến lược phát triển năng lượng quốc gia của Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045; đổi mới tư duy lập pháp là Luật cần quy định khung, phân cấp mạnh, giao Chính phủ chi tiết hóa, linh hoạt vận dụng thực tiễn; Nghị quyết số 158/2024/QH15 ngày 12/11/2024 của Quốc hội về kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội năm 2025 trong đó quy định “tập trung cắt giảm, đơn giản hoá thủ tục hành chính, quy định kinh doanh, tạo thuận lợi, tiết giảm chi phí cho người dân, doanh nghiệp”.

Theo Ủy viên là ĐBQH hoạt động chuyên trách tại Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường Lê Hoàng Hải, hồ sơ dự án Luật cơ bản đủ điều kiện trình Quốc hội theo Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật. Tuy nhiên, Ủy ban đề nghị tiếp tục rà soát, đối chiếu, đánh giá từng nội dung trong 04 nhóm chính sách với các quy định của dự thảo Luật để bảo đảm đồng bộ; các nội dung sửa đổi phải đáp ứng yêu cầu thực tiễn quản lý nhà nước và hội nhập quốc tế. Ngoài ra, Ủy ban đề nghị rà soát nội dung của dự thảo Nghị định quy định chi tiết và biện pháp thi hành Luật SDNLTK&HQ gửi kèm hồ sơ dự án Luật để đảm bảo thống nhất với chính sách trong dự thảo.

Về phạm vi sửa đổi Luật, Ủy ban đề nghị cơ quan soạn thảo dự án Luật cần tiếp tục rà soát, thể chế hóa rõ hơn một số nội dung về cơ chế, chính sách để huy động nguồn lực cho chuyển đổi công nghiệp xanh, bền vững và sử dụng tiết kiệm, hiệu quả trong điều kiện nguồn năng lượng Việt Nam còn thiếu; thay đổi mô hình sản xuất, kinh doanh trên nền tảng công nghệ dữ liệu lớn, trí tuệ nhân tạo… nhằm đạt chỉ tiêu tiết kiệm năng lượng được nêu trong Nghị quyết số 55-NQ/TW.

Trong khuôn khổ phiên họp, các đại biểu cho rằng, cơ quan chủ trì soạn thảo dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điểu của Luật SDNLTK&HQ cần tiếp tục rà soát, đối chiếu các quy định của dự án Luật với các luật có liên quan để đảm bảo tính đồng bộ, thống nhất của hệ thống pháp luật.

Đóng góp ý kiến vào quy định dán nhãn năng lượng, một số đại biểu cho rằng, việc dán nhãn năng lượng cho vật liệu xây dựng chưa thực sự phổ biến, có thể khó khăn cho doanh nghiệp sản xuất nhỏ, các doanh nghiệp sản xuất vật liệu chưa thường xuyên thử nghiệm và dán nhãn vì chi phí thử nghiệm cao, chưa có yêu cầu bắt buộc trước đây… Do đó, các đại biểu đề nghị cơ quan chủ trì soạn thảo tiếp tục xem xét, nghiên cứu, đánh giá, làm rõ tính khả thi của quy định này; rà soát, bổ sung các đối tượng dán nhãn để phù hợp với yêu cầu hội nhập quốc tế trong thương mại.

Đối với quy định Quỹ thúc đẩy sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả, một số đại biểu nêu quan điểm, việc thành lập Quỹ thúc đẩy SDNLTK&HQ cần tiếp tục nghiên cứu và phải được đánh giá thận trọng, cân nhắc kỹ trong thời điểm hiện nay vì nguồn ngân sách Nhà nước còn hạn hẹp. Hiện tại, Luật Ngân sách Nhà nước đã quy định về các quỹ tài chính Nhà nước ngoài ngân sách, Bộ luật Dân sự đã quy định về các quỹ xã hội nên không cần thiết quy định về Quỹ thúc đẩy SDNLTK&HQ trong dự thảo Luật này.

Ngoài ra, các đại biểu còn đóng góp ý kiến vào các nội dung liên quan đến chứng chỉ kiểm toán viên năng lượng, quản lý năng lượng; phân cấp, phân quyền trong việc xây dựng và ban hành danh sách cơ sở sử dụng năng lượng trọng điểm...

Cũng tại phiên họp, Thứ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hoàng Long đã ghi nhận và giải trình những ý kiến, đề xuất của các đại biểu. Những ý kiến đều rất xác đáng, thuyết phục để cơ quan soạn thảo dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điểu của Luật SDNLTK&HQ tiếp tục nghiên cứu, rà soát trong quá trình hoàn thiện dự án Luật trước khi gửi Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường xem xét trình Quốc hội tại Kỳ họp thứ 9.

Phát biểu tại phiên họp, Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường Lê Quang Huy nhấn mạnh, trong bối cảnh an ninh năng lượng toàn cầu đang đối mặt với nhiều thách thức, nguồn cung năng lượng hóa thạch ngày càng cạn kiệt, biến đổi khí hậu diễn biến phức tạp và yêu cầu cấp bách về chuyển đổi sang nền kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn, việc sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả đã trở thành xu thế tất yếu và là ưu tiên hàng đầu của nhiều quốc gia trên thế giới, trong đó có Việt Nam.

Nhận thức rõ tầm quan trọng đó, Việt Nam đã ban hành Luật SDNLTK&HQ vào năm 2010. Qua hơn một thập kỷ triển khai, Luật đã tạo hành lang pháp lý quan trọng, góp phần nâng cao nhận thức, thúc đẩy các hoạt động tiết kiệm năng lượng trong mọi lĩnh vực của đời sống kinh tế - xã hội, đạt được những kết quả đáng khích lệ.

Tuy nhiên, thực tiễn phát triển kinh tế - xã hội nhanh chóng, quá trình hội nhập quốc tế sâu rộng, sự phát triển mạnh mẽ của khoa học công nghệ, cùng với những cam kết quốc tế mạnh mẽ của Việt Nam về giảm phát thải khí nhà kính (đặc biệt là cam kết đạt mức phát thải ròng bằng "0" vào năm 2050 tại COP 26) đòi hỏi chúng ta phải có những điều chỉnh, bổ sung và hoàn thiện khung khổ pháp lý về sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả cho phù hợp với tình hình mới. Vì vậy, việc xây dựng và ban hành Luật sửa đổi, bổ sung một số điểu của Luật SDNLTK&HQ là hết sức cần thiết.

Qua những ý kiến đóng góp tại phiên họp, các đại biểu đánh giá cao quá trình chuẩn bị hồ sơ dự án Luật cũng như chất lượng, tính kịp thời của dự thảo Báo cáo thẩm tra chính thức của cơ quan chủ trì. Những ý kiến của các đại biểu đã được ghi chép đầy đủ để nghiên cứu, tiếp thu, giải trình.

Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường Lê Quang Huy cũng đề nghị Thường trực Ủy ban phối hợp với cơ quan chủ trì soạn thảo và các cơ quan có liên quan nghiêm túc tiếp thu ý kiến của các đại biểu thảo luận, hoàn chỉnh dự án Luật trình xin ý kiến các thành viên Ủy ban trước khi trình Quốc hội xem xét.