Thúc đẩy sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả: Cần chính sách đồng bộ và khả thi
Thứ sáu, 06/06/2025 - 14:37
Sáng ngày 5/6/2025, trong khuôn khổ Chương trình Quốc gia về sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả, Tạp chí Công Thương tổ chức tọa đàm “Thúc đẩy sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả: Cần chính sách đồng bộ và khả thi”.
Tọa đàm là dịp để cơ quan quản lý, chuyên gia, doanh nghiệp thảo luận về kết quả thực thi các chính sách về sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả thời gian qua; yêu cầu đặt ra trong bối cảnh mới; một số nội dung trọng tâm tại dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả (SDNL TK&HQ); giải pháp nâng cao hiệu quả thực thi chính sách khi Luật được thông qua và có hiệu lực;...

Ông Nguyễn Phương Tuấn - Phó Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học Công nghệ và Môi trường của Quốc hội
Tham dự tọa đàm có ông Nguyễn Phương Tuấn - Phó Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học Công nghệ và Môi trường của Quốc hội; ông Đặng Hải Dũng - Phó Cục trưởng Cục Đổi mới sáng tạo, Chuyển đổi xanh và Khuyến công (Bộ Công Thương); ông Võ Quang Lâm - Phó Tổng giám đốc Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN).
Luật Sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả (Luật số 50/2010/QH12 của Quốc hội) có hiệu lực thi hành từ ngày 1/1/2011, sau hơn 15 năm triển khai thi hành đến giai đoạn hiện nay cần thiết phải nghiên cứu để sửa đổi, bổ sung nhằm kịp thời điều chỉnh các quan hệ xã hội phát sinh trong thực tiễn hoạt động sản xuất, cung ứng và sử dụng năng lượng (điện, than, dầu khí, năng lượng tái tạo…). Thực hiện nhiệm được giao, Bộ Công Thương đã xây dựng và trình Chính phủ, Quốc hội dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả. Trong quá trình đó, Bộ Công Thương đã chủ trì, phối hợp với các Bộ, ngành tổ chức nghiên cứu, tổ chức hội thảo chuyên đề tham vấn các cơ quan liên quan. Dự kiến, Luật sẽ được trình Quốc hội thông qua tại Kỳ họp 9 (tháng 5/2025) theo quy trình một kỳ họp. |
Kết quả thực thi chính sách SDNL TK&HQ
Ông Đặng Hải Dũng - Phó Cục trưởng Cục Đổi mới sáng tạo, Chuyển đổi xanh và Khuyến công (Bộ Công Thương) cho biết: Từ trước khi Luật Sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả (SDNL TK&HQ) ra đời năm ra đời năm 2010 thì Việt Nam đã phải đối mặt với việc thiếu năng lượng, thiếu điện cho phát triển kinh tế. Do đó, để đảm bảo phát triển kinh tế thì vấn đề đặt ra là đảm bảo an ninh năng lượng. "Sau khi Luật SDNL TK&HQ ban hành thì một loạt các hệ thống văn bản pháp luật đi kèm theo được ban hành đồng bộ, đầy đủ đã giúp thực thi hiệu quả tiết kiệm năng lượng", ông Dũng nhấn mạnh.

Ông Đặng Hải Dũng - Phó Cục trưởng Cục Đổi mới sáng tạo, Chuyển đổi xanh và Khuyến công (Bộ Công Thương)
Ông Nguyễn Phương Tuấn - Phó Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học Công nghệ và Môi trường của Quốc hội cũng cho biết: Trước khi Chính phủ trình hồ sơ dự án Luật Sửa đổi bổ sung một số điều của Luật SDNL TK&HQ, Ủy ban Khoa học Công nghệ và Môi trường được giao phối hợp cùng các Ủy ban khác của Quốc hội để thực hiện thẩm tra dự án Luật. Trong quá trình tổ chức các đoàn khảo sát đến một số địa phương, Đoàn công tác đã tới một số tỉnh phía Nam để thăm và làm việc với các chủ nông trại trồng thanh long và thấy rằng người dân tiếp cận những giải pháp mới giúp tiết kiệm năng lượng hiệu quả.
"Đoàn Công tác đánh giá cao Bộ Công Thương, Sở Công Thương và Tập đoàn Điện lực Việt Nam đã hướng dẫn nông dân áp dụng phương thức đổi mới công nghệ để tiết kiệm năng lượng. Ví dụ tại một số cánh đồng thanh long tại Long An từ dùng đèn sợi đốt chiếu sáng thanh long ra hoa, đã chuyển sang sử dụng bóng đèn Led. Giải pháp này về chi phí ban đầu cao nhưng nếu tổng chi phí đầu tư ít lại ít hơn. Người nhận thấy khi thực hiện Luật SDNL TK&HQ đã đem lại kết quả ngoài mong đợi", ông Tuấn thông tin.
Chia sẻ về quá trình đồng hành trong việc triển khai SDNL TK&HQ, ông Võ Quang Lâm - Phó Tổng giám đốc EVN cho biết: SDNL TK&HQ là chính sách nhất quán của Đảng và Nhà nước trong nhiều năm qua. Trước khi Quốc hội khóa 12 ban hành Luật SDNL TK&HQ năm 2010 thì Chính phủ đã ban hành các Chương trình mục tiêu quốc gia về sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả (Chương trình VNEEP). Qua quá trình thực hiện chỉ đạo của Chính phủ, của Bộ Công Thương, thì EVN đã chủ động đề xuất nhiều giải pháp có tính chất lan tỏa cao. Cụ thể, từ năm 2012-2013, EVN đã hỗ trợ khoảng 70.000 hộ gia đình lắp đặt điện mặt trời mái nhà để cung cấp nước nóng, hay việc cùng với người dân tỉnh Sóc Trăng thí điểm thay trụ đỡ con lăn - hệ thống tạo oxi cho cho bìa tôm, và vận động người dân chuyển động cơ từ trên bờ xuống bìa tôm giúp tiết kiệm 37% điện năng.
Luật Sửa đổi bổ sung một số điều của Luật SDNL TK&HQ đáp ứng bối cảnh mới
Chia sẻ về tầm quan trong của dự án Luật Sửa đổi bổ sung một số điều của Luật SDNL TK&HQ, ông Đặng Hải Dũng cho biết, mục tiêu ban đầu của Luật SDNL TK&HQ là đảm bảo an ninh năng lượng, nhưng trong 5-10 năm tới thách thức mới cũng ảnh hưởng đến an ninh năng lượng. Thứ nhất là thách thức về đến biến đổi khí hậu khi thị trường nước ngoài đưa ra tiêu chuẩn xanh cho hàng hóa xuất khẩu; do đó cần đảm bảo hàng hóa tiêu thụ ít năng lượng, phát thải ít ra môi trường để đảm bảo tính cạnh tranh. Thứ hai là thách thức liên quan đến chuỗi cung ứng, biến động chính trị ảnh hưởng trực tiếp đến chuỗi cung ứng năng lượng, làm thay đổi giá dầu, khí... làm mất chủ động trong hoạch định về thị trường, về chính sách sản phẩm của từng quốc gia. Để giải quyết được hai thách thức này, dự án Luật Sửa đổi bổ sung một số điều của Luật SDNL TK&HQ đã tăng cường quản lý kê khai của doanh nghiệp để nhà nước có hoạch định tốt hơn, để dự đoán được chính xác nhu cầu về năng lượng cho nền kinh tế trong 1- 5 năm tới. Từ đó có kế hoạch nhập khẩu, sản xuất kinh doanh phù hợp, chủ động hơn và nền kinh tế hiệu quả hơn.

Tọa đàm phát trực tuyến trên nền tảng Tạp chí Công Thương điện tử và Fanpage Tự hào hàng Việt.
Nghị quyết 55 đã đặt ra vấn đề liên quan đến phát triển năng lượng, một số chỉ đạo của Đảng được Luật hóa trong dự án Luật lần này là việc kiểm soát chặt chẽ tổn thất trong các khâu từ vận chuyển, phân phối, tồn trữ đến tiêu dùng năng lượng. Đồng thời, đưa ra những công cụ mới hỗ trợ cho SDNL TK&HQ như: hỗ trợ tài chính, Quỹ thúc đẩy SDNL TK&HQ, mô hình Công ty dịch vụ năng lượng (ESCO).
Ông Nguyễn Phương Tuấn cũng cho biết, dự án Luật Sửa đổi bổ sung một số điều của Luật SDNL TK&HQ tập trung vào 4 nhóm chính sách: (1) Nâng cao hiệu lực quản lý nhà nước trong lĩnh vực sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả;(2) Quản lý, phát triển đối với dịch vụ tư vấn năng lượng, kiểm toán năng lượng, đào tạo nhân lực trong lĩnh vực sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả; (3) Quy định về chính sách ưu đãi, công cụ hỗ trợ tài chính cho lĩnh vực sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả; (4) Chuyển đổi thị trường và quản lý hiệu suất phương tiện, thiết bị sử dụng năng lượng. Trong đó nhóm chính sách 2 và 3 tập trung hỗ trợ doanh nghiệp trong tình hình mới.
Về cơ bản, lần sửa đổi này đã kế thừa những gì của luật hiện hành và tập trung vào vấn đề xây dựng các công cụ về tài chính, kỹ thuật để hỗ trợ cho các doanh nghiệp, làm sao tiếp cận, thiết kế ra những giải pháp đáp ứng được với những nhu cầu trong tình hình mới hiện nay. "Kỳ họp này Quốc hội sửa rất nhiều Luật, do đó, Ủy ban Khoa học Công nghệ và Môi trường đã yêu cầu cơ quan soạn thảo - Bộ Công Thương rà soát để đảm bảo tính đồng bộ với hệ thống pháp luật, để Luật sau khi được Quốc hội thông qua thì có thể thực hiện được ngay", ông Tuấn nhấn mạnh.

Ông Võ Quang Lâm - Phó Tổng giám đốc Tập đoàn Điện lực Việt Nam
Nhấn mạnh về tầm quan trong của Luật Sửa đổi bổ sung một số điều của Luật SDNL TK&HQ, ông Võ Quang Lâm cho rằng việc sử dụng năng lượng tiết kiệm, hiệu quả là một trong các trụ cột quan trọng trong quá trình chuyển dịch năng lượng. Việc ban hành Luật sửa đổi này là rất kịp thời, đáp ứng được mong mỏi của của doanh nghiệp trong việc có những công cụ, giải pháp, hành lang pháp lý tốt hơn để thực hiện tiết kiệm năng lượng.
Gải pháp triển khai trong thời gian tới
Ở góc độ doanh nghiệp, ông Võ Quang Lâm cho rằng ngay sau khi Luật Sửa đổi bổ sung một số điều của Luật SDNL TK&HQ được ban hành thì Bộ Công Thương cần tiếp tục xây dựng và trình chính phủ ban hành Nghị định hướng dẫn thi hành Luật.
Về phía ông Nguyễn Phương Tuấn, để thực thi Luật Sửa đổi bổ sung một số điều của Luật SDNL TK&HQ có hiệu quả trong thời gian tới thì cần có trách nhiệm và vai trò của các bên liên quan: Đối với Chính phủ cần ban hành chính sách hướng dẫn cụ thể về kiểm tra, thanh tra; đồng thời đưa ra quy chuẩn, tiêu cuẩn, cơ chế ưu đãi để SDNL TK&HQ; Đối với doanh nghiệp cần sản xuất tiết kiệm năng lượng; Đối với địa phương cần có kế hoạch triển khai hàng năm, tuyên truyền người dân sử dụng thiết bị tiết kiệm năng lượng, bảo vệ môi trường.
Cùng quan điểm với ông ông Võ Quang Lâm và ông Nguyễn Phương Tuấn, ông Đặng Hải Dũng cho rằng các giải pháp trọng tâm cần triển khai trong thời gian tới gồm: Sau khi luật ban hành sẽ có hệ thống văn bản dưới luật đồng bộ, quy định, hướng dẫn chi tiết; Chuyển đổi thị trường phương tiện thiết bị tiết kiệm năng lượng bằng cách mỗi Bộ, ngành sẽ xây dựng hệ thống tiêu chuẩn, quy chuẩn, chế tài trong lĩnh vực mình phụ trách; Nâng cao chất lượng nguồn nhân lực bằng các rà soát, cập nhật nội dung đào tạo.
Cục Đổi mới sáng tạo, Chuyển đổi xanh và Khuyến công