Tọa đàm được tổ chức nhằm chia sẻ kết quả kiểm toán năng lượng đã được triển khai trong các ngành công nghiệp sử dụng nhiều năng lượng tại Việt Nam, đồng thời tạo diễn đàn trao đổi kinh nghiệm, thảo luận về tiềm năng tiết kiệm năng lượng và các giải pháp kỹ thuật tiên tiến giúp nâng cao hiệu quả sử dụng năng lượng trong ngành giấy và ngành cơ khí.

Phát biểu khai mạc Tọa đàm, bà Nguyễn Thị Lâm Giang - Cục trưởng Cục Đổi mới sáng tạo, Chuyển đổi xanh và Khuyến công cho biết: Ngành công nghiệp là một trong những ngành tiêu thụ năng lượng lớn nhất tại Việt Nam, chiếm hơn 50% tổng tiêu thụ năng lượng toàn quốc, với tiềm năng tiết kiệm năng lượng được đánh giá vào khoảng 20-30%. Trong đó, ngành giấy và ngành cơ khí là các ngành công nghiệp có tiềm năng tiết kiệm năng lượng lớn, nằm trong khoảng 20-30% tiềm năng tiết kiệm năng lượng chung của ngành công nghiệp Việt Nam.

Bà Nguyễn Thị Lâm Giang - Cục trưởng Cục Đổi mới sáng tạo, Chuyển đổi xanh và Khuyến công phát biểu khai mạc Tọa đàm

“Kiểm toán năng lượng được xem là giải pháp kỹ thuật quan trọng, là bước đi đầu tiên để các doanh nghiệp trong lĩnh vực công nghiệp nắm rõ bức tranh tiêu thụ năng lượng của mình, từ đó xác định được những cơ hội và tiềm năng tiết kiệm năng lượng. Đặc biệt, đối với ngành giấy và ngành cơ khí là các ngành công nghiệp đặc thù có những quy trình sản xuất phức tạp và sử dụng nhiều thiết bị tiêu tốn năng lượng, kiểm toán năng lượng càng trở nên cần thiết để tối ưu hóa hiệu quả sản xuất và giảm thiểu chi phí.”, bà Lâm Giang nhấn mạnh.

Tại Tọa đàm, ông Jorgen Hvid - Cố vấn dài hạn của Chương trình DEPP3 đã giới thiệu tổng quan về chương trình và các hình thức hỗ trợ dành cho Việt Nam trong lĩnh vực năng lượng bền vững. Theo ông Jorgen, DEPP3 tập trung thúc đẩy các giải pháp tiết kiệm năng lượng và nâng cao hiệu quả sử dụng năng lượng tại khu vực công nghiệp, thông qua các sáng kiến nổi bật như chương trình Hỗ trợ Hiệu quả năng lượng trong doanh nghiệp Việt Nam (VAS) và thành lập Trung tâm Xuất sắc về Hiệu quả năng lượng (CoE). Đây là hai cấu phần then chốt, góp phần hỗ trợ kỹ thuật, tài chính và xây dựng năng lực cho doanh nghiệp, hướng tới mục tiêu phát triển xanh và bền vững.

Ông Jorgen Hvid - Cố vấn dài hạn của Chương trình DEPP3 giới thiệu Chương trình DEPP3

Tiềm năng tiết kiệm năng lượng của các doanh nghiệp

Chia sẻ về các kết quả bước đầu của kiểm toán năng lượng trong Chương trình DEPP3, ông Rahul Raju Dusa - Cố vấn đặc biệt Cục Năng lượng Đan Mạch cho biết: Tính đến nay, Chương trình đã xác định được tổng cộng 93 dự án hiệu quả năng lượng, trong đó 62% liên quan đến điện và 38% liên quan đến nhiệt. Thông qua các dự án, tiềm năng tiết kiệm năng lượng được xác định lên tới 194,5 GWh mỗi năm, trong đó phần lớn đến từ nhiệt năng (80%) và phần còn lại từ điện năng (20%). Không chỉ dừng lại ở việc tiết kiệm năng lượng, chương trình còn mang lại hiệu quả tích cực trong việc giảm phát thải khí nhà kính với tiềm năng giảm phát thải ước tính khoảng 73.646 tấn/năm, trong đó 59% đến từ nhiệt và 41% đến từ điện.

Về những phát hiện cụ thể khi thực hiện kiểm toán năng lượng trình diễn, ông Hỏa Thái Thanh - đại diện đơn vị kiểm toán năng lượng cũng cho biết, hoạt động kiểm toán năng lượng trình diễn trong khuôn khổ Chương trình DEPP3 đã được triển khai tại nhiều doanh nghiệp thuộc các ngành tiêu thụ năng lượng trọng điểm. Các dự án kiểm toán tập trung vào việc phân tích chi tiết tình hình sử dụng năng lượng, nhận diện tiềm năng tiết kiệm và đề xuất các giải pháp kỹ thuật cụ thể nhằm nâng cao hiệu quả sử dụng năng lượng.

Ông Hỏa Thái Thanh - Công ty Cổ phần Giải pháp Công nghệ Việt Nam - đại diện đơn vị kiểm toán năng lượng chia sẻ một số phát hiện khi thực hiện kiểm toán năng lượng trình diễn

Kết quả triển khai cho thấy, phần lớn các doanh nghiệp tham gia đều có tiềm năng tiết kiệm năng lượng đáng kể, đặc biệt trong các hệ thống nhiệt và điện công nghiệp. Báo cáo kiểm toán đã giúp doanh nghiệp hình dung rõ ràng mức tiêu thụ hiện tại, đánh giá hiệu suất vận hành thiết bị và xây dựng lộ trình đầu tư cải tiến phù hợp. Đồng thời, hoạt động này cũng góp phần nâng cao nhận thức về sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả trong cộng đồng doanh nghiệp, thúc đẩy quá trình chuyển đổi sang mô hình sản xuất bền vững hơn.

Cũng tại tọa đàm, các đại biểu tham dự cũng đã được lắng nghe chia sẻ kinh nghiệm từ một số đại diện doanh nghiệp tham gia kiểm toán năng lượng trình diễn. Đồng thời, trao đổi trực tiếp với chuyên gia quốc tế trong lĩnh vực sử dụng năng lượng hiệu quả, nhằm tìm kiếm định hướng phù hợp và xây dựng lộ trình kiểm toán năng lượng theo hướng bền vững, thực tiễn, phục vụ mục tiêu sản xuất xanh và tiết kiệm năng lượng.

Theo ông Fridolin Muler Holm - Cố vấn Chương trình DEPP, để triển khai hiệu quả các dự án kiểm toán năng lượng, cần hiểu rõ hệ thống, bao gồm cả quy trình sản xuất và hệ thống tiện ích liên quan. Việc thu thập và phân tích dữ liệu là điều then chốt, không chỉ dừng lại ở dữ liệu đo lường mà còn bao gồm cả kiến thức và kinh nghiệm kỹ thuật. Trước hết, cơ sở dữ liệu phải được thiết lập dựa trên dữ liệu sẵn có. Tiếp theo, các quyết định và cải tiến cần được thực hiện dựa trên nền tảng dữ liệu đầy đủ và đa chiều. Ngoài ra, cần phân tích để phát triển các dự án sao cho hiệu quả cả về tài chính lẫn tính bền vững, đồng thời áp dụng cách tiếp cận theo từng bước để đảm bảo tính khả thi và hiệu quả lâu dài.

Giải pháp sử dụng năng lượng hiệu quả trong ngành cơ khí

Tại phiên thảo luận chuyên đề dành cho ngành cơ khí, các đại biểu đã cùng trao đổi về quy trình triển khai lập bản đồ năng lượng (Energy Mapping), xác định các điểm tiêu thụ năng lượng trọng yếu trong nhà máy và chia sẻ những giải pháp tối ưu hóa vận hành nhằm giảm chi phí năng lượng. Theo chia sẻ, trong quá trình triển khai đánh giá sử dụng năng lượng hiệu quả tại các nhà máy cơ khí, dự án nhận được sự hỗ trợ tích cực từ các chuyên gia tư vấn quốc tế, bao gồm việc hướng dẫn xây dựng bản đồ năng lượng, đề xuất ý tưởng giải pháp và hỗ trợ tính toán hiệu quả đầu tư. Bên cạnh đó, các doanh nghiệp trong ngành cũng tham gia rất chủ động, cung cấp đầy đủ dữ liệu liên quan đến nguyên liệu, nhiên liệu tiêu thụ, điện, nước, thành phẩm và mức tiêu hao trong từng công đoạn sản xuất. 

Ông Đào Duy Đức - Công ty Công ty Cổ phần Cơ khí Phổ Yên (FOMECO) chia sẻ kinh nghiệm kiểm toán năng lượng trong ngành cơ khí

Tuy nhiên, quá trình triển khai cũng gặp phải không ít khó khăn: Nhiều dữ liệu phục vụ cho việc lập bản đồ năng lượng và tính toán hiệu quả giải pháp còn thiếu hoặc không đồng nhất. Một số nhà máy có quy trình sản xuất phức tạp, sử dụng công nghệ và thiết bị đa dạng, đặc biệt là với các đơn vị sản xuất nhiều loại sản phẩm cơ khí khác nhau. Việc lưu chuyển nguyên vật liệu trong dây chuyền thay đổi liên tục, đồng thời đơn vị đo lường không thống nhất giữa các nhà máy cũng gây trở ngại trong việc chuẩn hóa số liệu đầu vào.

Từ thực tiễn triển khai, nhóm chuyên gia đề xuất sớm xây dựng các hướng dẫn kỹ thuật và biểu mẫu theo dõi dữ liệu năng lượng chuẩn hóa cho các ngành công nghiệp sử dụng nhiều năng lượng như cơ khí. Đặc biệt, cần rút ngắn thời gian xét duyệt hồ sơ đề xuất giải pháp tiết kiệm năng lượng nhằm hỗ trợ kịp thời nhu cầu thực tế của doanh nghiệp.

Giải pháp sử dụng năng lượng hiệu quả trong ngành giấy

Tại phiên thảo luận chuyên đề ngành giấy, các đại biểu đã cùng chia sẻ về những thuận lợi, khó khăn và đề xuất trong quá trình thực hiện kiểm toán năng lượng. Một trong những thuận lợi mà dự án có được là sự quan tâm ngày càng tăng của các doanh nghiệp trong ngành đối với vấn đề sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả. Bên cạnh đó, các doanh nghiệp cũng nhận được sự hỗ trợ tích cực từ chương trình DEPP3, đặc biệt là về mặt kỹ thuật và tư vấn chuyên môn.

Ông Nguyễn Xuân Quang - Công ty cổ phần Năng lượng Môi trường Enervi Việt Nam thảo luận về giải pháp nâng cao hiệu quả sử dụng trong ngành giấy

Tuy nhiên, quá trình triển khai cũng đối mặt với không ít khó khăn. Trong đó, hạn chế về nguồn lực nội tại, thiếu nhân sự chuyên trách về năng lượng và sự chồng chéo giữa các quy trình sản xuất khiến việc áp dụng các giải pháp tiết kiệm năng lượng gặp nhiều trở ngại. Ngoài ra, việc đầu tư cải tiến công nghệ đôi khi đòi hỏi chi phí lớn, khiến các doanh nghiệp vừa và nhỏ còn e ngại khi tham gia.

Trên cơ sở đó, các đại biểu đã đề xuất cần có thêm các chương trình hỗ trợ chuyên sâu, bao gồm đào tạo nguồn nhân lực, cung cấp công cụ tính toán hiệu quả năng lượng và hỗ trợ tài chính để triển khai các giải pháp cải tiến kỹ thuật. Đồng thời, cần thúc đẩy cơ chế phối hợp giữa cơ quan quản lý, tổ chức tư vấn và doanh nghiệp để nâng cao hiệu quả triển khai các mô hình sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả trong toàn ngành giấy.

Trong khuôn khổ tọa đàm, các đại biểu cũng dành nhiều thời gian để thảo luận những vấn đề then chốt liên quan đến thực tiễn triển khai các giải pháp sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả tại doanh nghiệp. Đồng thời, mở ra những gợi ý quan trọng để nhân rộng mô hình kiểm toán năng lượng trình diễn, và tăng cường sự phối hợp giữa cơ quan quản lý, chuyên gia và cộng đồng doanh nghiệp trong hành trình hướng đến phát triển xanh và bền vững.

Các nội dung thảo luận và thông tin chia sẻ sẽ là cơ sở đầu vào quan trọng để xây dựng chính sách, chương trình hỗ trợ doanh nghiệp trong thời gian tới. Đây cũng là dịp để kết nối các bên liên quan, từ đó thúc đẩy hợp tác công - tư và định hình các mô hình chuyển đổi năng lượng khả thi tại Việt Nam.

Cục Đổi mới sáng tạo, Chuyển đổi xanh và Khuyến công