Mới nghe tưởng như là điều phi lý, song đây lại là một trong số 61 đề án lọt vào chung khảo Ngày Sáng tạo Việt Nam 2010, với chủ đề "Biến đổi khí hậu" do Ngân hàng Thế giới tổ chức. Với ý tưởng sáng tạo này, tác giả muốn góp phần nâng cao nhận thức của người dân trong việc tiết kiệm nhiên liệu, giảm phát thải khí thải nhà kính.

Ý tưởng sáng tạo độc đáo

Chia sẻ về lý do cho ra đời ý tưởng sáng tạo độc đáo này, anh Lê Vạn Dũng, hợp tác viên Phòng Tài nguyên và Môi trường thị xã Buôn Hồ, tỉnh Đăk Lăk nói: "Thị xã Buôn Hồ có hàng chục nghìn chiếc xe máy. Một gia đình thậm chí có đến ba, bốn chiếc. Chìa khóa là vật dụng được mọi người tiếp xúc hàng ngày. Nó luôn được mọi người mang theo ở mọi nơi trên đường đi, quán xá, công sở...”

Đề án giúp tiết kiệm nhiên liệu, giảm khí thải... bằng móc treo chìa khóa.

“Khi bước ra khỏi nhà với một chiếc xe máy, nhất thiết bạn phải mang theo chìa khóa. Mỗi ngày bạn phải tiếp xúc với nó rất nhiều lần, nó làm cho bạn nhớ luôn cả hình dáng và màu sắc của nó. Vì chìa khóa quá nhỏ bé nên người ta gắn lên nó một móc khóa với những vật dụng trang trí xinh xắn. Nhờ vào ưu điểm lợi thế đó, đề án đã tận dụng móc chìa khóa làm phương tiện chuyển tải thông tin".

Anh Dũng cho biết, thay vì những chiếc chìa khóa thông thường cần có móc khóa và các vật dụng đi kèm, nay móc khóa được gắn lên những thông tin về phương pháp tiết kệm nhiên liệu. Và tất nhiên, người sử dụng chìa khóa sẽ luôn được thông tin này đập vào mắt hàng ngày. Chẳng những họ nhớ và thực hiện theo rất tốt mà còn có thể chia sẻ thông tin này với bạn bè, đồng nghiệp và những người xung quanh. Để làm cho móc chìa khóa thêm nhiều thu hút, đề án đã thiết kế với những mẫu mã duyên dáng, gọn gàng, màu sắc tươi đẹp, mà giá thành lại thấp nữa.

Theo đó, cấu tạo của móc chìa khóa này gồm 6 thẻ nhựa cứng bên trong là giấy in chữ 2 mặt, khích thước 10x2cm. Mỗi mặt là một thông tin - giải pháp, cách thức tiết kiệm xăng. Như vậy gồm tổng cộng 12 thông tin cơ bản đảm bảo sẽ giúp tiết kiệm nhiên liệu một cách tốt nhất.

Ví dụ, thẻ thứ nhất là "Tiết kiệm xăng là giảm khí độc; Tiết kiệm xăng ích nước, lợi nhà". Đây là câu mở đầu tạo tiêu đề diễn dịch cho tất cả các giải pháp còn lại. Đó là bản chất cơ bản trong việc tiết kiệm xăng. Tiết kiệm ở đây là giảm bớt hao phí không cần thiết, tránh lãng phí trong vấn đề sử dụng nhiên liệu khi đều khiển phương tiện đi lại. Giảm khí độc tức là giảm lượng khí thải ra ngoài môi trường, vì khí thải trong quá trình đốt cháy nhiên liệu là khí có chứa rất nhiều nguyên tố gây độc hại cho môi trường. Vì vậy, việc tiết kiệm xăng sẽ đóng góp một lợi ích rất lớn cho gia đình và đất nước.

Nâng cao ý thức tiết kiệm nhiên liệu, giảm khí thải

Anh Dũng cho biết, đề án "móc chìa khoá giúp tiết kiệm nhiên liệu và giảm khí thải" là một ý tưởng sáng tạo có ưu điểm rất cao. Đó là tính năng tiếp cận và chuyển tải thông tin cực kỳ hiệu quả, đưa ra được những giải pháp tiện ích nhất giúp tiết kiệm được nhiều nhiên liệu và giảm khí thải đến tận tay những người có khả năng, hành vi gây ra ô nhiểm môi trường từ việc điều khiển phương tiện đi lại.

Anh khẳng định, đề án hoàn toàn có khả năng được nhân rộng sang các nhóm đối tượng khác hoặc địa phương khác. Bởi do tính chất của móc chìa khóa có thể nói là ‘‘vật bất ly thân” và nó luôn hiện hữu khắp mọi nơi; giá thành để sản xuất khá thấp. Chính do điều này giúp cho đề án có một khả năng nhân rộng rất khả thi.

Theo anh, ý tưởng của đề án khác hẳn với những ý tưởng khác ở địa phương là đem những giải pháp mang tính chất đề cao vấn đề tiết kiệm nhiên liệu để chống ô nhiểm môi trường, chống biến đổi khí hậu đến tận tay người có khả năng hành vi gây ra.

Đề án sẽ góp phần trang bị và tạo ra một cách nhìn mới về kiến thức cho đại quần chúng nhân dân địa phương, kích thích sự tìm tòi học hỏi, nâng cao tầm hiểu biết về tiết kiệm nhiên liệu và giảm khí phát thải. Khi bạn sở hữu móc chìa khóa, bạn sẽ có nhiều kiến thức có thể chưa từng biết hay chưa từng quan tâm hoặc dù có biết nhưng vẫn chưa thực hiện tốt. Với chiếc móc chìa khóa này sẽ là người bạn đồng hành cùng bạn mọi lúc, mọi nơi và trên mọi nẻo đường.

Biến những ý tưởng sáng tạo thành hiện thực

“Tôi biết Chương trình Ngày sáng tạo Việt Nam từ trang web của Ngân hàng thế giới tại Việt Nam từ năm 2006. Sau khi theo dõi và nhận thấy chương trình là một cơ hội lớn dành cho tất cả những ý tưởng hay áp dụng được cho cộng đồng trên quy mô lớn, đặc biệt các chủ đề ban tổ chức đưa ra rất phù hợp với những ý tưởng mà tôi đã từng xây dựng. Đây có thể nói là một con đường đưa những ý tưởng của tôi nhanh chóng đi vào thực thi một cánh thuận lợi nhất. Và tôi đã quyết định theo đuổi” - anh Dũng tâm sự.

Mãi đến năm 2009 anh Dũng mới có cơ hội lọt vào top 45 vòng chung kết Ngày sáng tạo Việt Nam với chủ đề "Nâng cao tính trách nhiệm và minh bạch, giảm tham nhũng". Tuy nhiên đề án của anh cũng chỉ dừng lại với giải Khuyến khích. Chủ đề năm nay là một chủ đề nóng hổi và lớn lao đối với anh cũng như toàn xã hội. Với kinh nghiệm từ những năm trước, anh Dũng đã rất thận trọng để xây dựng đề án vào được top 61 này. Mong mỏi lớn nhất của anh là được góp chút công sức vào công cuộc phòng chống biến đổi khí hậu toàn cầu.

Anh Dũng nhấn mạnh, mục tiêu quan trọng của đề án "móc chìa khoá giúp tiết kiệm nhiên liệu và giảm khí thải" là đúc kết ra những phương pháp tiết kiệm nhiên liệu hữu hiệu nhất nhằm chỉ rõ cho người điều khiển phương tiện đi lại hiểu và vận dụng dễ dàng; truyền đạt thông điệp về lợi ích lâu dài đối với xã hội, với bản thân mỗi người từ những việc làm ngày hôm nay. Dự án còn góp phần xúc tích cho những phương pháp đó để nó trở nên ngắn gọn, dễ hiểu, dễ nhớ và dễ tiếp cận.

Xuân Trường