Sau 5 năm triển khai chiến lược mục tiêu quốc gia về tiết kiệm năng lượng (TKNL) (2006-2010), 4901 KTOE, tương đương 3,4% tổng năng lượng tiêu thụ được tiết kiệm. Để làm được điều này, nhiều hoạt động đã triển khai sâu rộng trên cả nước. Phóng viên báo Kinh tế Việt Nam có cuộc trao đổi với ông Phương Hoàng Kim - Phó Vụ trưởng Vụ Khoa học công nghệ - Phó Chánh văn phòng Tiết kiệm năng lượng - Bộ Công Thương về vấn đề này.

Xin ông cho biết những kết quả của hoạt động TKNL trong 5 năm (2006-2010)?

Kể từ khi thực hiện Quyết định số 79/QĐ-TTg ngày 14/4/2006 của Thủ tướng Chính phủ về việc phê duyệt và triển khai Chương trình mục tiêu quốc gia về sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả, Chương trình đã nhận được sự tham gia, góp sức của nhiều Bộ, ngành, tổ chức chính trị - xã hội, các địa phương và các đơn vị tư vấn trên phạm vi toàn quốc. Tính đến năm 2010 đã có 150 nhiệm vụ, đề án và dự án của chương trình được triển khai. Tổng kinh phí cấp cho các năm 2007, 2008, 2009 và 2010 là 169,1 tỷ đồng, trong đó 124,1 tỷ đồng thuộc kinh phí sự nghiệp và 45 tỷ đồng dành cho các dự án hỗ trợ đầu tư. Một số nội dung của chương trình đã được tuyên truyền sâu rộng và trực tiếp triển khai đến các địa phương trên phạm vi toàn quốc. Các mục tiêu của chương trình trong giai đoạn I (2006-2010) cơ bản đã hoàn thành.

Đối với hiệu quả TKNL, năm 2006, lượng năng lượng tiết kiệm được là 881 KTOE, tương đương 3,7% tổng năng lượng tiêu thụ; năm 2007 tiết kiệm được 957 KTOE, tương đương 3,6% tổng năng lượng tiêu thụ; năm 2008 tiết kiệm được 510 KTOE, tương đương 1,8% tổng năng lượng tiêu thụ; năm 2009 tiết kiệm được 1386 KTOE, tương đương 4,4% tổng năng lượng tiêu thụ; năm 2010 tiết kiệm được 1167 KTOE, tương đương 3,4% tổng năng lượng tiêu thụ.

Tính chung giai đoạn 2006-2010, mức năng lượng tiết kiệm được vào khoảng 4901 KTOE, tương đương 3,4% tổng mức tiêu thụ năng lượng quốc gia.

Đâu là những "điểm nhấn" trong hoạt động tiết kiệm năng lượng giai đoạn này, thưa ông?

Trong 5 qua, hoạt động TKNL đã đạt được nhiều kết quả đáng ghi nhận. Tuy nhiên, những "điểm nhấn" quan trọng nhất phải kể đến là sau một thời gian dài thảo luận, Luật Sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả đã được thông qua ngày 17/6/2010 và bắt đầu có hiệu lực từ 1/1/2011. Luật sẽ tạo một hành lang pháp lý quan trọng cho những hoạt động TKNL sau này. Thứ hai là lộ trình đầu tiên về dán nhãn năng lượng đã hoàn thành với 4 sản phẩm đèn compact, quạt điện, tủ lạnh và điều hòa không khí. Thành công này sẽ tạo tiền đề cho lộ trình dán nhãn năng lượng cho các sản phẩm sử dụng điện năng thời gian tới.

Những hoạt động gì đã được đẩy mạnh triển khai trong giai đoạn này, thưa ông?

Trong giai đoạn này, 6 nhóm nội dung đã được triển khai, tập trung chủ yếu vào các hoạt động như: Tăng cường quản lý nhà nước về sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả; Tăng cường giáo dục, tuyên truyền, phổ biến thông tin, vận động cộng đồng nâng cao nhận thức, thúc đẩy sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả, bảo vệ môi trường; Phát triển, phổ biến các trang thiết bị hiệu suất cao, TKNL, từng bước loại bỏ các trang thiết bị hiệu suất thấp; Sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả trong các doanh nghiệp sản xuất công nghiệp; Sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả trong các toà nhà; Sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả trong giao thông vận tải.

Cụ thể, để tăng cường quản lý nhà nước về sử dụng năng lượng tiết kiệm, nhiều văn bản quy phạm pháp luật về TKNL đã được ban hành như Thông tư số 08/2006/TT-BCN của Bộ Công nghiệp (nay là Bộ Công Thương) ngày 16/11/2006 về hướng dẫn trình tự, thủ tục dán nhãn TKNL đối với sản phẩm sử dụng năng lượng; Hoàn thành lộ trình dán nhãn năng lượng đối với phương tiện, thiết bị sử dụng năng lượng…

Bên cạnh đó, mạng lưới quản lý và triển khai các hoạt động sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả tại các tỉnh, thành phố đã được tổ chức nhằm chỉ đạo, hướng dẫn các Sở Công Thương toàn quốc triển khai các hoạt động TKNL tại địa phương; Chỉ đạo, hoàn thiện tổ chức và nâng cao năng lực của các Trung tâm TKNL đã có và hỗ trợ hình thành một số trung tâm mới như Hà Nội, Tiền Giang, Hải Phòng, Cần Thơ. Tính đến nay, hầu hết các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương đã xây dựng được các chương trình TKNL trên địa bàn. Cũng trong khuôn khổ chương trình, từ năm 2009 đến nay, Bộ Công Thương đã triển khai xây dựng hệ thống thống kê năng lượng nhằm xuất bản thống kê năng lượng Việt Nam hàng năm.

Để đưa chương trình đến gần hơn với cộng đồng, hoạt động truyền thông đã được đẩy mạnh với những hoạt động như tổ chức các chương trình truyền thông bằng cách xây dựng và vận hành ổn định trang thông tin điện tử của chương trình (www.vneec.gov.vn; www.tietkiemnangluong.com.vn).

Bên cạnh đó, hơn 500 chương trình phát thanh, truyền hình, báo, tạp chí và chuyên mục về TKNL đã được thực hiện. Một trong những chương trình thành công nhất trong thời gian qua là chương trình Giờ trái đất (tiết kiệm được 500.000 kWh điện năm 2010). Ngoài ra, các chương trình đào tạo, tập huấn; Các cuộc thi sáng tạo các giải pháp TKNL; Triển lãm về công nghệ, sản phẩm TKNL… được tổ chức và thu hút nhiều đối tượng tham gia.

Nhằm mục tiêu đẩy mạnh phát triển các thiết bị hiệu suất cao, TKNL, một số sản phẩm như đèn compact, quạt điện, điều hoà không khí, tủ lạnh đã được triển khai dán nhãn TKNL trong năm 2010. Một số chương trình như triển khai sử dụng bình nước nóng năng lượng mặt trời, quảng bá sử dụng đèn compact tiết kiệm điện, hỗ trợ cho các dự án trình diễn giải pháp TKNL trong các ngành công nghiệp, giao thông vận tải, toà nhà…; Tổ chức hội thảo tuyên truyền về các giải pháp TKNL cũng được triển khai và mang lại hiệu quả kinh tế cao.

Nhằm tiếp tục phát huy hiệu quả của hoạt động TKNL, mục tiêu đề ra thời gian tới là gì, thưa ông?

Mục tiêu đề ra trong thời gian tới là sẽ tiết kiệm được từ 5- 8% tổng nhu cầu năng lượng đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt.

Thực hiện được mục tiêu đó không đơn giản. Cho nên, nhiều hoạt động đã được đề ra nhằm phát huy tối đa những hiệu quả đã đạt được, tạo bàn đạp cho mục tiêu mới. Cụ thể, những hoạt động thuộc 6 nhóm nội dung nêu trên sẽ tiếp tục được triển khai song song với khuyến khích sử dụng các sản phẩm TKNL hiệu suất cao… Một số hoạt động như hoàn thiện khung pháp lý thúc đẩy hoạt động TKNL; Tuyên truyền, tạo điều kiện thuận lợi cho các tổ chức, hộ gia đình, cá nhân nâng cao nhận thức, tự giác tham gia các hoạt động sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả… sẽ được đẩy mạnh thực hiện. Đồng thời, đội ngũ nhân viên tư vấn TKNL sẽ tiếp tục được bồi dưỡng nhằm cung cấp nguồn lực cho thị trường. Hệ thống trung tâm TKNL từ trung ương tới địa phương cũng sẽ được đẩy mạnh đào tạo nhằm hỗ trợ tối đa cho các dự án TKNL tại địa phương.

Xin trân trọng cảm ơn ông!