Tham dự tọa đàm có ông Lê Đức Sảo – Phó Chủ tịch, Tổng Thư ký hội Truyền thông số Việt Nam, ông Trịnh Quốc Vũ – Phó Chánh Văn phòng Ban Chỉ đạo Tiết kiệm năng lượng (Bộ Công Thương), ông Võ Quang Lâm – Phó Tổng Giám đốc EVN, ông Hà Đăng Sơn – Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu Năng lượng và Tăng trưởng xanh (Liên hiệp các Hội khoa học kỹ thuật Việt Nam), ông Nguyễn Anh Tuấn - Hội đồng phản biện Khoa học, Tạp chí Năng lượng Việt Nam. 

Đến dự tọa đàm còn có đại diện các hội, hiệp hội trong lĩnh vực năng lượng, các chuyên gia năng lượng cùng gần 40 cơ quan báo chí truyền hình.

Tọa đàm được tổ chức theo hình thức tiếp kết hợp trực tuyến trên nền tảng Fanpage của Câu lạc bộ Cafe số (Hội Truyền thông số Việt Nam), Fanpage của EVN và Fanpage của Chương trình quốc gia về sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả.

Phát biểu đề dẫn tại tọa đàm, ông Lê Đức Sảo – Phó Chủ tịch,Tổng Thư ký Hội Truyền thông số Việt Nam nhận định, trong hai năm qua, đại dịch Covid-19 đã tác động tiêu cực đến mọi mặt của đời sống kinh tế - xã hội. Tuy nhiên, khi dịch bệnh được khống chế, nền kinh tế, sản xuất có những dấu hiệu dần hồi phục và tăng tốc thì tiêu thụ điện cũng theo đó tăng lên. “Nhu cầu điện cho nền kinh tế đang phục hồi là bài toán đặt ra cho các nhà quản lý và Tập đoàn Điện lực Việt Nam” – ông Sảo nhấn mạnh.

Căn cứ vào dự báo phát triển kinh tế - xã hội năm 2022 theo Nghị quyết của Quốc hội, để đạt được tăng trưởng kinh tế GDP từ 6 đến 6,5%, đồng thời chuẩn bị cho việc triển khai Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội, lấy lại đà tăng trưởng, thúc đẩy sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp và nền kinh tế, EVN đã xây dựng hai kịch bản tăng trưởng phụ tải điện.Trong đó, kịch bản cơ sở, tăng trưởng điện ở mức 8,3% tương đương sản lượng điện toàn quốc đạt 275,5 tỷ kWh; kịch bản cao tăng trưởng 12,4%, tương đương sản lượng điện đạt 286 tỷ kWh.

Để đáp ứng nhu cầu điện theo hai kịch bản tăng trưởng này, ông Võ Quang Lâm – Phó Tổng Giám đốc EVN cho biết, từ quý IV/2021, EVN đã chỉ đạo Trung tâm Điều động hệ thống điện quốc gia, các nhà máy BOT, nhà máy điện độc lập, đề nghị các đối tác rà soát, vận hành bảo dưỡng để đảm bảo vận hành hệ thống điện cao nhất ngay từ đầu năm. 

Đồng thời như thường niên, phối hợp với Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đảm bảo chương trình xả nước đổ ải Đông Xuân, làm việc với các tỉnh, thành phố liên quan dọc tuyến sông Hồng để có kế hoạch lấy nước và tiết kiệm nguồn nước cao nhất; đảm bảo các nguồn cung nhiên liệu dự phòng cho các nhà máy điện than, nhiệt điện chạy dầu sẵn sàng đảm bảo vận hành. 

Tuy nhiên, cũng theo ông Lâm, khó khăn lớn nhất là vào thời điểm năm 2021, lượng thuỷ văn suy giảm bất thường so với nhiều năm. Các hồ thuỷ điện lớn trên sông Đà đều có mức tích nước được dưới mực nước dâng bình thường từ 2 - 4m. Bên cạnh đó, vấn đề về than cũng là một khó khăn lớn. Sau đại dịch Covid-19, nhu cầu sử dụng than lại tăng trở lại trong khi năng lực sản xuất than của các quốc gia trên thế giới giảm sút. Điều này cũng mang đến áp lực trong việc đảm bảo than cho các nhà máy điện của nước ta. 

Chia sẻ về những khó khăn đặt ra trong đảm bảo cung cấp điện của EVN, ông Trịnh Quốc Vũ – Phó Chánh Văn phòng Ban Chỉ đạo Tiết kiệm năng lượng cho rằng, trong bối cảnh nhu cầu năng lượng của nền kinh tế tăng cao để phục hồi sau đại địch, tình hình thế giới nhiều biến động về giá cung, nguồn cung năng lượng sơ cấp khan hiếm đặt ra nhiều thách thức về nguồn cung, giá nhiên liệu. 

Đồng quan điểm, ông Hà Đăng Sơn – Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu Năng lượng và Tăng trưởng xanh cho biết thêm, tác động của xung đột Nga-Ukraina đã tạo ra áp lực cho chuỗi cung ứng toàn cầu. Theo ông Sơn, hiện nay, Việt Nam phải đối mặt với câu chuyện thiếu nguồn cung năng lượng cục bộ. Các chuỗi dự án năng lượng tái tạo đa phần phần tập trung ở miền Trung và niềm Nam trong khi thuỷ điện cũng đang là thách thức.

"Tôi hy vọng trong thời gian tới EVN và Bộ Công Thương sẽ có phương án để đảm bảo nhu cầu cung ứng nguồn năng lượng sơ cấp trong dài hạn" - ông Sơn nói.

Để có thể đảm bảo tăng trưởng kinh tế theo các mục tiêu đề ra, việc đảm bảo nguồn cung năng lượng, trong đó có điện năng là yêu cầu quan trọng. Tuy nhiên, ngay trong những tháng đầu năm đã xuất hiện rất rõ những nguy cơ tác động tới việc đảm bảo nguồn cung và giá của rất nhiều mặt hàng nhiên liệu/năng lượng như dầu thô, than đá, xăng dầu…

Nhìn nhận về những tác động này tới việc đảm bảo năng lượng nói chung, điện năng nói riêng cho sản xuất và đời sống của Việt Nam, ông Nguyễn Anh Tuấn – Chuyên gia cao cấp năng lượng, Thường trực Hội đồng Khoa học - Biên tập, Tạp chí Năng lượng Việt Nam cho biết, nguồn cung năng lượng từ Nga nghẽn lại sẽ ảnh hưởng đến bức tranh chung về chuyển dịch thị trường năng lượng sơ cấp toàn thế giới. Do đo, theo ông Tuấn, về dài hạn cần có chiến lược ổn định nguồn cung năng lượng sơ cấp, đảm bảo nhu cầu năng lượng cho phục hồi phát triển kinh tế và an ninh năng lượng trong nước. 

Trong khi đó, chia sẻ từ thực tế hoạt động của EVN, Phó Tổng Giám đốc Võ Quang Lâm cho hay: "Đối với ngành điện, chúng tôi phải đối mặt với 2 vấn đề. Thứ nhất là với 78 nghìn MW, chúng ta đứng đầu Asean về công suất lắp đặt. Nhưng khi thời tiết biến động, điện mặt trời cũng không phát huy được 17 nghìn MW, điện gió cũng chỉ huy động được rất khiêm tốn. Đây chính là tính bất định của năng lượng tái tạo. Do đó, trong 4 tháng vừa qua, năng lượng truyền thống vẫn đóng vai trò chủ chốt và quyết định trong đảm bảo cung ứng điện quốc gia".

Có thể thấy, trong bối cảnh nhu cầu tiêu dùng năng lượng của các quốc gia đều tăng, cùng với đó là xu hướng tự chủ, giảm xuất khẩu năng lượng của nhiều nước để giữ năng lượng lâu dài cho bản thân các quốc gia đó, đã đặt ra thách thức không nhỏ cho Việt Nam trong đảm bảo cung ứng năng lượng.

“Trong bối cảnh từ nay và có thể là các năm sau, khi nguồn cung năng lượng thế giới dồi dào như Nga nghẽn lại sẽ làm chuyển dịch nguồn thị trường năng lượng sơ cấp của thị trường thế giới. Việt Nam cũng chịu ảnh hưởng của bức tranh chuyển dịch chung này. Chính vì vậy, về dài hạn, cần phải có chiến lược để ổn định nguồn cung năng lượng sơ cấp nhằm đảm bảo cung ứng năng lượng tại Việt Nam” - ông Trịnh Quốc Vũ - Phó Chánh Văn phòng Ban Chỉ đạo Tiết kiệm năng lượng nhấn mạnh tại buổi tọa đàm.

Hiện nay, công suất của hệ thống điện đã đạt hơn 70 nghìn MW, trong đó công suất năng lượng tái tạo chiếm tới 30%. Tuy nhiên, công suất huy động được chỉ khoảng 7%. Do đó, hệ thống điện phải phụ thuộc vào các nguồn điện truyền thống.

Trong khi đó, theo dự báo của Trung tâm Dự báo thời tiết quốc gia, từ tháng 5 đến tháng 7 năm nay sẽ liên tiếp xảy ra các đợt nắng nóng diện rộng dẫn đến nhu cầu sử dụng điện trên cả nước tăng vọt. Bên cạnh các giải pháp bảo đảm cung ứng đủ điện năng cho sản xuất và tiêu dùng, sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả chính là “chìa khóa” giúp hệ thống điện vận hành an toàn, liên tục.

Từ góc độ quản lý nhà nước, ông Trịnh Quốc Vũ cho rằng, để đạt được các mục tiêu tiết kiệm năng lượng đề ra trong Chương trình quốc gia về sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả giai đoạn 2019 – 2030, phải triển khai mạnh mẽ các giáp pháp từ trung ương đến địa phương, trong đó có việc đẩy mạnh thi hành Luật Sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả. Cùng với đó là giải pháp tài chính để hỗ trợ các dự án đầu tư công nghệ, thay thế dây chuyền thiết bị công nghệ, hiệu quả năng lượng cao. Ngoài ra, cần nâng cao nhận thức về sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả thông qua tuyên truyền, nâng cao năng lực, trình độ thông qua hoạt động đào tạo cho các đơn vị sử dụng năng lượng,....thúc đẩy mô hình phát triển thị trường năng lượng.

Từ góc độ doanh nghiệp, Phó Tổng Giám đốc EVN Võ Quang Lâm cho rằng, việc tuyên truyền cho doanh nghiệp, người dân đã được thực hiện rất nhiều năm thông qua các phong trào, chiến dịch, chương trình...Tuy nhiên, theo đánh giá của EVN, hiệu quả của các chương trình này vẫn chưa được như kỳ vọng. Trong thời gian tới, theo ông Lâm, EVN sẽ tập trung vào các giải pháp căn cơ như: hoàn thiện cơ chế chính sách, thay đổi việc chỉ khuyến khích người dân, doanh nghiệp thì phải chuyển sang cơ chế bắt buộc và phải được Luật hoá. Bên cạnh đó, phải có cơ chế về tài chính để xã hội hoá được việc sử dụng điện tiết kiệm và hiệu quả, tạo đòn bẩy kinh tế cho người dân, doanh nghiệp mong muốn, có khả năng thì họ có đủ tiềm lực tham gia. Ngoài ra, cơ chế về giá điện cần thay đổi, phải linh hoạt hơn rất nhiều so với cơ chế hiện nay.

Trong khi đó, nhìn nhận từ góc độ chuyên gia, ông Nguyễn Anh Tuấn đánh giá, các giải pháp về trung hạn và dài hạn về sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả đang triển khai hiện nay là rất hợp lý. Tuy nhiên để hiệu quả, quan trọng nhất vẫn là ý thức tiết kiệm điện của mỗi người. "Tôi cho rằng, vào mùa nắng nóng, để giảm áp lực cho hệ thống điện thì ý thức tự quản lý mức tiêu thụ năng lượng của mỗi người, mỗi doanh nghiệp là điều rất quan trọng. Bên cạnh đó, các hộ gia đình có thể lắp điện mặt trời áp mái để sử dụng, vừa che chắn nóng, vừa giảm tiền điện, từ đó góp phần giám áp lực cho hệ thống điện".

Cũng tại tọa đàm, các đại biểu tham dự đã thảo luận sôi nổi và làm rõ hơn một số vấn đề liên quan đến năng lượng và tiết kiệm năng lượng.

Có thể thấy, lợi ích từ việc sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả là rất rõ ràng. Để có thể đạt được phát thải ròng bằng “0” vào năm 2050 theo cam kết của Chính phủ Việt Nam tại Hội nghị Thượng đỉnh về Biến đổi khí hậu của Liên hiệp quốc lần thứ 26 (COP-26) tháng 11/2021, cùng với việc phát triển mạnh các nguồn năng lượng tái tạo, giảm mạnh tiêu thụ các nguồn năng lượng hoá thạch thì sử dụng tiết kiệm và hiệu quả năng lượng là yêu cầu bắt buộc. Vấn đề còn lại là hoàn thiện và thực thi chính sách, hành động của mỗi doanh nghiệp, mỗi người dân…trên cả nước.