Hoạt động nằm trong khuôn khổ Chương trình quốc gia về sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả giai đoạn 2019–2030 (VNEEP3), thu hút sự tham gia của đại diện các cơ quan quản lý, tổ chức khoa học - công nghệ, doanh nghiệp dịch vụ năng lượng và các địa phương. 

Phát biểu khai mạc hội thảo, ông Nguyễn Văn Long - Tổng thư ký, Phó Chủ tịch Hội VECEA nhấn mạnh, thời gian qua, hoạt động nâng cao năng lực về tiết kiệm năng lượng đã được triển khai nhiều giai đoạn và đạt một số kết quả nhất định. Tuy nhiên, thực tiễn hiện nay cho thấy nhân sự tại các địa phương có nhiều biến động, các trung tâm tiết kiệm năng lượng trước đây đã được sáp nhập vào các mô hình trung tâm khuyến công, xúc tiến đầu tư, thương mại…, khiến hoạt động chuyên sâu về tiết kiệm năng lượng bị phân tán. 

Theo ông Long, việc tổ chức lại hệ thống tổ chức năng lượng tại địa phương trong bối cảnh sắp xếp tổ chức bộ máy là yêu cầu cấp thiết. Hội thảo lần này nhằm lắng nghe ý kiến từ thực tiễn, làm cơ sở tổng hợp báo cáo Bộ Công Thương, định hướng xây dựng mạng lưới hoạt động phù hợp trong giai đoạn tới. 

Tại hội thảo, các đại biểu đã được lắng nghe phần trình bày báo cáo của ThS. Phạm Văn Liêm - Phó Tổng Thư ký Hội VECEA liên quan đến thực trạng năng lực các tổ chức, doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực tiết kiệm năng lượng trên cả nước. Theo kết quả khảo sát, hiện cả nước có trên 200 đơn vị hoạt động trong lĩnh vực sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả (SDNL TK&HQ); tuy nhiên số lượng đơn vị hoạt động theo mô hình ESCO thực thụ chỉ khoảng 20-30 đơn vị. Đáng chú ý, khối tổ chức công lập chủ yếu chỉ thực hiện kiểm toán và tư vấn năng lượng, quy mô nhỏ, nguồn nhân lực, tài chính và trang thiết bị đều hạn chế; trong khi khối doanh nghiệp tư nhân có năng lực triển khai dịch vụ toàn diện hơn, số lượng dự án lớn, nhưng vẫn chủ yếu là doanh nghiệp vừa và nhỏ. 

Báo cáo cũng chỉ ra những tồn tại lớn của thị trường dịch vụ tiết kiệm năng lượng hiện nay như: thị trường còn nhỏ dù tiềm năng rất lớn; thiếu hành lang pháp lý riêng cho doanh nghiệp dịch vụ TKNL; các đơn vị sử dụng vốn ngân sách nhà nước chưa có cơ chế thanh toán; doanh nghiệp khó tiếp cận nguồn vốn tín dụng; thiếu nhân lực chuyên sâu và sự liên kết giữa các tổ chức còn rời rạc, manh mún.

Trên cơ sở đó, ông Phạm Văn Liêm đề xuất một loạt giải pháp trọng tâm gồm: hoàn thiện khung pháp lý cho hoạt động tiết kiệm năng lượng; xây dựng hệ thống công nhận tổ chức kiểm toán và doanh nghiệp ESCO đạt chuẩn; ban hành hợp đồng mẫu EPC/ESCO; hỗ trợ doanh nghiệp tiếp cận Quỹ thúc đẩy SDNL TK&HQ; đồng thời thúc đẩy xây dựng mạng lưới liên kết các tổ chức, doanh nghiệp hoạt động tiết kiệm năng lượng trên phạm vi toàn quốc, gắn với cơ chế tài chính xanh và tín dụng ưu đãi.

Tại phần thảo luận, các đại biểu phân tích những hạn chế cốt lõi của hoạt động tiết kiệm năng lượng hiện nay, trong đó nổi bật là chất lượng nguồn nhân lực, thiếu chuyên gia chuyên sâu, thiết bị kiểm toán còn thiếu và chưa được khai thác hiệu quả. Nhiều ý kiến cho rằng số lượng đơn vị làm kiểm toán, tư vấn khá nhiều nhưng chất lượng dịch vụ chưa đồng đều, còn tình trạng làm mang tính hình thức, tập trung nhiều vào điện, trong khi tiềm năng tiết kiệm nhiệt chưa được khai thác tương xứng.

Về xây dựng mạng lưới liên kết, các đại biểu cho rằng việc gắn mô hình liên kết với Chương trình VNEEP3 là cần thiết để bảo đảm tính ổn định và khả năng duy trì lâu dài. Đồng thời, đề xuất kết hợp vai trò điều phối của các hội nghề nghiệp với doanh nghiệp ESCO làm lực lượng nòng cốt triển khai, nhằm nâng cao hiệu quả phối hợp giữa tổ chức và doanh nghiệp.

Thông qua hội thảo, các đại biểu kỳ vọng việc xây dựng mạng lưới liên kết hoạt động tiết kiệm năng lượng sẽ từng bước được triển khai theo hướng chuyên nghiệp, thực chất và bền vững, góp phần nâng cao hiệu quả thực hiện Chương trình VNEEP3 và thúc đẩy thị trường dịch vụ tiết kiệm năng lượng phát triển ổn định trong thời gian tới.