Với số lượng cao ốc ngày càng nhiều ở một đất nước đang phát triển và hiện đại hóa như Việt Nam, ở từng nơi này, chúng ta có thể thay hệ thống điều hòa trung tâm (chạy bằng điện) bằng hệ thống máy lạnh hấp thu (vận hành bằng nhiệt), để tiết giảm được 50% - 60% lượng điện năng tiêu thụ cho cả tòa nhà.  Đây là ý kiến của PGS-TS Lê Chí Hiệp (ảnh), Chủ tịch Hội đồng Năng lượng (ĐH Quốc gia TPHCM) khi trao đổi về những giải pháp thúc đẩy phát triển, ứng dụng năng lượng tái tạo (NLTT) tại Việt Nam.

Ông cũng cho rằng, thời gian qua, việc ứng dụng NLTT ở nước ta quá ít so với mong đợi. Dưới đây là cuộc trao đổi với PGS-TS Lê Chí Hiệp

Trước khi nói đến NLTT, chúng ta cần những giải pháp gì để nâng cao hiệu quả sử dụng và tiết kiệm năng lượng?

PGS-TS Lê Chí Hiệp: Để giảm bớt tổn thất năng lượng, trước hết chúng ta cần thay đổi những thói quen, hành vi và những biện pháp đang áp dụng. Đơn giản như chúng ta tắt đèn khi ra khỏi nhà, mở máy lạnh ở nhiệt độ vừa phải (khoảng 250C)… Nếu áp dụng trên diện rộng, những điều chỉnh trên sẽ mang lại hiệu quả tích cực, có thể đo đếm được về kinh tế và xã hội. Tiếp theo, cần rà soát lại những thiết bị, dây chuyền công nghệ đang sử dụng cùng chế độ vận hành để từ đó có những cải tiến nhằm giảm thiểu hao tốn năng lượng.

Bếp đun năng lượng mặt trời cho nông dân

Tuy nhiên, việc đổi mới công nghệ phù hợp mang lại hiệu quả thực sự lâu dài. Hiện nay điện là năng lượng cao cấp nhưng sử dụng kém hiệu quả. Nhiều nhu cầu tiêu dùng có thể sử dụng dạng năng lượng khác nhưng người ta vẫn cứ dùng điện, đó là sự lãng phí.

Với số lượng cao ốc ngày càng nhiều ở một đất nước đang phát triển và hiện đại hóa như Việt Nam, ở từng nơi này, chúng ta có thể thay hệ thống điều hòa trung tâm (chạy bằng điện) bằng hệ thống máy lạnh hấp thu (vận hành bằng nhiệt), để tiết giảm được 50% - 60% lượng điện năng tiêu thụ cho cả tòa nhà. Công nghệ này đem lại lợi ích lâu dài đối với cả Nhà nước lẫn chủ đầu tư, nếu triển khai rộng rãi, kết quả càng lớn. Đến nay ở một số nước phát triển như Mỹ, Nhật Bản, Hàn Quốc có đến 50% số cao ốc, trung tâm thương mại, sân bay… sử dụng máy lạnh hấp thu thay cho hệ thống điều hòa trung tâm.

Việt Nam nên phát triển những dạng NLTT nào?

PGS-TS Lê Chí Hiệp: NLTT rất phong phú và đa dạng nhưng theo tôi, nước ta nên chú trọng phát triển năng lượng mặt trời (NLMT), gió và các dạng năng lượng sinh học. Về NLMT, không nên phát triển tràn lan mà tập trung vào nước nóng dùng NLMT và điện mặt trời. Ngoài nước nóng NLMT đã mang lại hiệu quả rõ rệt, điện mặt trời cũng rất phù hợp với Việt Nam nhưng nên ứng dụng ở vùng sâu vùng xa để tiết kiệm vốn đầu tư kéo lưới điện quốc gia. Nước ta cũng nên xây dựng những trạm gió công suất lớn (1 - 2 MW/trạm), với việc kêu gọi vốn đầu tư nước ngoài. 

Ở những vùng sâu vùng xa, nên kết hợp trạm điện gió công suất nhỏ và pin NLMT. Các dạng năng lượng sinh học như biogas, biomass, biodiesel có tính khả thi rất cao nhưng chúng ta triển khai ứng dụng còn quá chậm so với các nước trong khu vực.

Chính sách phát triển NLTT đã được đề cập rất nhiều và từ lâu, nhưng thực tế triển khai còn nhiều hạn chế. Vậy theo ông, nút thắt nằm ở chỗ nào?

PGS-TS Lê Chí Hiệp: Đó là sự chung chung và có nhiều cách hiểu khác nhau khi vận dụng chính sách trong thực tế. Đây là điều làm các nhà đầu tư ngán ngại nhất. Ngoài việc phải công khai thông tin quy hoạch phát triển NLTT, Nhà nước cũng cần hỗ trợ thật cụ thể và chi tiết cho việc đầu tư phát triển NLTT. Tất cả các nước trên thế giới đều phải hỗ trợ nhà đầu tư bởi nếu tự mình cân đối lời lỗ và không có “bàn tay giúp đỡ” của Nhà nước, nhà đầu tư sẽ “chết đuối”! Giải pháp phổ biến để định hướng và khuyến khích phát triển các dạng NLTT là chính sách thuế linh động và phù hợp.

Hoàng Liêm, Nguyễn Khôi thực hiện