Theo cuộc họp tổng kết của chính phủ Các tiểu vương quốc Ả Rập thống nhất (AUE), dự án hạt nhân tại thủ đô nước này đang được tiến hành một cách thuận lợi, song đã đến lúc cần phải quan tâm hơn nữa tới những khu vực xung quanh nơi xử lí và cung cấp nhiên liệu hạt nhân, cũng như bảo vệ trang thiết bị, cơ sở vật chất.

Báo cáo 6 tháng đầu năm của Hội đồng Tư vấn Quốc tế là một trong những thời điểm then chốt khi thủ đô Abu Dhabi hoàn thiện khung pháp lí và xây dựng lò phản ứng đầu tiên trong chuỗi 4 lò phản ứng tại tỉnh Braka, cách thủ đô 300km về phía Nam.

Hội đồng tư vấn do Hans Blix – cựu thanh tra vũ khí hàng đầu Liên Hợp Quốc tại Iraq đứng đầu, thể hiện nỗ lực của Abu Dhabi trong việc minh bạch hóa hoàn toàn trong mọi lĩnh vực của dự án điện hạt nhân. Báo cáo là bản tổng kết công khai đầu tiên trong các dự án của nước này, trong đó đề cập tới hàng loạt các vấn đề, từ việc xử lí rác thải hạt nhân tới việc ngăn ngừa hiểm họa như các vụ tai nạn máy bay.

Ông Blix cho biết: “Tập trung toàn bộ sự chú ý vào việc cấp phép và khởi công xây dựng trong giai đoạn đầu tiên của dự án là điều hoàn toàn dễ hiểu. Song hội đồng cũng đã chỉ ra thực tế rằng đã đến lúc cần phải quan tâm tới vấn đề vận hành an toàn và bảo đảm nguồn nhiên liệu, cũng như xác định mua chúng ở đâu. Và trên thực tế, điều gì sẽ xảy ra với nhiên liệu lãng phí và nhiên liệu được sử dụng?”.

Theo ông Blix, đây sẽ là vấn đề của vài năm nữa, nhưng chúng ta cần phải tính tới chúng ngay từ bây giờ. Ví dụ, ông nhấn mạnh rằng luật pháp liên quan tới xuất nhập khẩu các thiết bị và vật liệu hạt nhân là điều cần thiết.

Bắt đầu sản xuất điện hạt nhân từ năm 2017 là một kế hoạch đầy tham vọng của UAE. Dự án này được đánh giá là đạt tiêu chuẩn vàng theo thang đánh giá phát triển hạt nhân trong hòa bình, đó là nhờ cam kết rõ ràng rằng nước này sẽ không làm giàu nhiên liệu tiêu cũng như thực hiện dự án một cách minh bạch.

Ông Blix cho biết thêm: “Các nhà chức trách đã có những hành động đáp trả đầy tích cực và thể hiện sự quan tâm của họ, bởi chính phủ sẽ không thành lập hội đồng này nếu họ không cho rằng chúng tôi cần nó để chứng minh bản thân mình. Nếu cảm thấy không ổn, chúng tôi sẽ từ chối trước tiên là với chính phủ, và sau đó là bằng văn bản”.

Một vài nước Trung Đông khác như Jordan, Ả Rập Xê – Út đã bắt tay vào xây dựng các dự án năng lượng hạt nhân của mình, và hội đồng cũng ủng hộ tăng cường hợp tác giữa họ và các hệ thống luật hạt nhân khác trên thế giới. Hội đồng cũng ủng hộ Hợp tác Năng lượng hạt nhân trong các nước UAE để phù hợp với nhà máy điện hạt nhân tại Arizona (Mỹ), nơi có khí hậu tương tự như UAE, nhờ đó mà có được những kinh nghiệm tốt nhất.

Một quan chức chính phủ cho biết chính phủ đang xem xét dự luật quản lí xuất nhập khẩu nguyên liệu hạt nhân chính thức, cũng như luật quy định trách nhiệm trong trường hợp xảy ra tai nạn hạt nhân. Cả hai bộ luật này sẽ được thông qua trước khi bất cứ loại nhiên liệu nào được nhập khẩu vào UAE.

Chính phủ các tiểu vương quốc đang xem xét để lựa chọn các nguồn cung nhiên liệu, từ đầu tư khai thác uranium tới thuê nhiên liệu – đòi hỏi nhà cung cấp phải xử lí rác thải hạt nhân ở ngoài lãnh thổ quốc gia này.

Hội đồng cũng đặt ra câu hỏi làm thế nào để cứu các nhà máy hạt nhân khỏi ảnh hưởng của các vụ rơi máy bay. Theo ông Hamad Al Kaabi, đại diện thường trực của Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế IAEA, đây là điều mà các nước sử dụng năng lượng hạt nhân đang ngày càng quan tâm hơn nữa kể từ sự kiện 11.9. 

Lê My