Hà Nội là một đô thị có quy mô hệ thống chiếu sáng công cộng lớn thứ hai cả nước, với tuyến đường chiếu sáng dài hơn 5.300 km trên địa bàn 30 quận huyện, hơn 212.000 bộ đèn các loại, hơn 2.700 tủ điều khiển chiếu sáng. Với mục tiêu hướng đến là thành phố thông minh, thời gian qua, Hà Nội đã quan tâm dành nhiều nguồn lực đầu tư cho chiếu sáng công cộng, từng bước đầu tư, lắp đặt hệ thống chiếu sáng hiện đại, tạo bộ mặt đô thị thông minh.

Hệ thống chiếu sáng công cộng thuộc những tuyến phố có tên tại 12 quận nội thành đã được thành phố giao cho Trung tâm Quản lý hạ tầng kỹ thuật thành phố Hà Nội (trực thuộc Sở Xây dựng Hà Nội) quản lý. Đối với chiếu sáng ngõ xóm giao cho UBND các quận, huyện thị xã quản lý.

Từ khi hệ thống chiếu sáng được phân cấp cho địa phương quản lý đã tạo một "luồng gió mới" trong đổi mới sáng tạo cho hệ thống chiếu sáng. Việc nhìn thấy rõ nhất là thay thế bóng đèn đường hỏng không phải chờ đợi lâu như trước. Còn ở tầm quy mô hơn, các địa phương đang hướng đến đầu tư hệ thống chiếu sáng thông minh.

Tại quận Ba Đình, từ đầu tháng 5 tới nay, hàng chục công nhân của Công ty trách nhiệm hữu hạn Một thành viên Chiếu sáng đô thị (HAPULICO) đang tích cực thực hiện thay thế 4.200 bóng điện sợi đốt công nghệ cũ bằng đèn LED có kết hợp sử dụng năng lượng mặt trời. Đi kèm với đó là hệ thống tủ điều khiển dàn bóng đèn trên bằng công nghệ tiên tiến thông minh qua tín hiệu không dây cho từng đèn và cụm đèn tại các ngõ ngách, đường nội bộ trong khu dân cư và một số sân chơi trong khu dân cư.

Đề cập đến ưu điểm của hệ thống đèn chiếu sáng thông minh, đại diện lãnh đạo UBND quận Ba Đình cho biết, trước kia với hệ thống chiếu sáng cũ, việc tắt mở là đồng loạt. Có thể khi vào mùa hè cao điểm cần tiết giảm điện năng thì cũng không thể bật, tắt bóng chiếu sáng theo kiểu cách quãng được mà phải bật, tắt cả tuyến.

Nhưng hiện nay, với hệ thống chiếu sáng thông minh đang được lắp đặt, quận Ba Đình sẽ vận hành linh hoạt trong việc bật, tắt; điều tiết cường độ sáng giúp giải quyết vấn đề tiết giảm số lượng đèn chiếu sáng, tiết kiệm điện cho mùa cao điểm không phải tắt tất cả đèn trên cùng tuyến lộ. Việc làm này đáp ứng 2 mục tiêu, vừa đảm bảo việc chiếu sáng phục vụ đi lại của nhân dân, vừa đảm bảo an ninh trật tự trên địa bàn.

Ông Tạ Nam Chiến, Chủ tịch UBND quận Ba Đình phân tích thêm, hệ thống có ưu điểm là khả năng tự động hóa cao, tự động hoặc chủ động điều khiển bật, tắt, thay đổi công suất, cường độ chiếu sáng bằng máy tính điều khiển từ xa qua Trung tâm vận hành thông minh trong các điều kiện khác nhau. Bộ phận chức năng của quận có thể vận hành chiếu sáng linh hoạt theo mùa, theo giờ, giảm thiểu thời gian chiếu sáng không cần thiết.

Việc chiếu sáng được điều chỉnh linh hoạt như vậy sẽ giúp giảm, tiết kiệm điện, trong khi đó, ánh sáng vẫn được tối ưu nhất so với các công nghệ chiếu sáng trước kia. Vì điện năng tiêu thụ cho từng phần, từng bóng LED hoặc chiếu sáng luân phiên, chứ không bật, tắt đồng loạt như trước đây.

Cũng theo đại diện lãnh đạo UBND quận Ba Đình, hệ thống chiếu sáng thông minh của quận còn có một số ưu điểm khác, đó là tự động thông báo, hiển thị sự cố như báo bóng cháy (vị trí, số lượng…), phục vụ việc duy trì, sửa chữa. Từ trung tâm, cơ quan quản lý có thể theo dõi thường xuyên điện năng tiêu thụ theo từng tuyến ngõ, từ đó có thể kịp thời phát hiện khi có hao hụt điện năng (trường hợp bị "câu, móc trộm" điện)…

Đặc biệt, Hệ thống quản lý trung tâm điều hành cho phép điều khiển và giám sát từng đèn riêng lẻ. Cán bộ vận hành có thể theo dõi các thông số chính của từng cột đèn, bóng đèn từ phòng điều khiển hoặc thông qua thiết bị di động. Dữ liệu thu thập được phân tích xử lý, tính toán thống kê và dự báo mức tiêu thụ, trạng thái tuổi thọ của bóng đèn, điện áp, lỗi. Qua đó, có thể thay đổi từ quy trình bảo trì khắc phục sang quy trình bảo dưỡng dự phòng với mục tiêu tiết kiệm chi phí, thời gian bảo trì hệ thống.

UBND thành phố Hà Nội cho biết, ngày 7/5/2020, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Chỉ thị 20/CT-TTg về việc tăng cường tiết kiệm điện giai đoạn 2020 – 2025. Theo đó, UBND thành phố Hà Nội chỉ đạo Sở Xây dựng, phối hợp với Công ty HAPULICO cùng các quận, huyện từng bước tiến hành thay thế từ bóng đèn sợi đốt sang đèn LED tiết kiệm năng lượng, song vẫn đảm bảo ánh sáng trên các tuyến phố.

Đồng thời chỉ đạo, các cơ quan chức năng liên quan của thành phố ứng dụng các thiết bị hiện đại, thông minh trong chiếu sáng công cộng nhằm tiết kiệm điện năng; số hóa công tác quản lý hệ thống chiếu sáng công cộng thành phố; xây dựng, nâng cấp hệ thống chiếu sáng trên địa bàn các huyện, thị xã.

Quán triệt tinh thần này, HAPULICO cũng đang kết hợp với các một số đơn vị có uy tín triển khai thử nghiệm các công nghệ mới thông minh như: Lắp đặt thử nghiệm một số đèn chiếu sáng tiết kiệm điện thông minh trên phố Trần Hưng Đạo; lắp đặt thử nghiệm Hệ thống chiếu sáng sử dụng năng lượng mặt trời, năng lượng gió tại đường Nguyễn Đình Thi, nút giao thông Phạm Hùng- Trần Duy Hưng; lắp đặt tủ điều khiển chiếu sáng từ xa tự động tới từng tuyến đường…

Theo ông Nguyễn Quảng Nam, Giám đốc Xí nghiệp Quản lý điện chiếu sáng - Công ty HAPULICO cho biết, HAPULICO đang được quận Ba Đình đặt hàng, tổ chức lắp đặt, vận hành hệ thống điện thông minh như đã đề cập ở trên. Hệ thống được đánh giá là hiện đại, thông minh bậc nhất được lắp đặt tại Hà Nội nói riêng và cả nước nói chung.

Ông Nguyễn Quảng Nam cũng đánh giá, sau khi hệ thống chiếu sáng thông minh của Ba Đình đi vào hoạt động ổn định vào tháng 7 này sẽ tạo tiền đề quan trọng cho các địa phương khác của thành phố tham khảo, áp dụng để hướng tới lắp đặt, vận hành hệ thống chiếu sáng công cộng thông minh trên toàn thành phố.