Tọa đàm nhằm làm rõ chính sách, mô hình, cách thức triển khai sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả (SDNL TK&HQ) tại hộ dân, doanh nghiệp. Đồng thời đưa ra giải pháp, thông điệp truyền thông nhằm thay đổi hành vi, thúc đẩy chuyển đổi năng lượng bền vững. 

Tham dự tọa đàm có ông Cù Huy Quang - Trưởng phòng Hiệu quả năng lượng và Chuyển đổi xanh, Cục Đổi mới sáng tạo, Chuyển đổi xanh và Khuyến công (Bộ Công Thương); ông Phạm Viết Thạch, Phó Trưởng Ban Môi trường và Phát triển bền vững, Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN), ông Hà Đăng Sơn - Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu Năng lượng và Tăng trưởng Xanh.

Ông Cù Huy Quang - Trưởng phòng Hiệu quả năng lượng và Chuyển đổi xanh, Cục Đổi mới sáng tạo, Chuyển đổi xanh và Khuyến công (Bộ Công Thương) cho biết: Từ năm 2010, Bộ Công Thương đã xây dựng và trình Quốc hội thông qua Luật Sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả (Luật 2010). Luật 2010 đã đưa ra những chính sách về SDNL TK&HQ đối với doanh nghiệp, đặc biệt là doanh nghiệp sử dụng năng lượng trọng điểm.

Thời gian qua, Bộ Công Thương đã đẩy mạnh triển khai những quy định của Luật thông qua Chương trình quốc gia về SDNL TK&HQ, trong đó hỗ trợ doanh nghiệp triển khai quy định của Luật và chính sách về SDNL TK&HQ. Cụ thể: Hỗ trợ doanh nghiệp trong tư vấn giải pháp SDNL TK&HQ,; Hỗ trợ doanh nghiệp kiểm toán năng lượng để phát hiện những khâu tiêu tốn nhiều năng lượng, từ đó có giải pháp để sử dụng hiệu quả nguồn năng lượng tại doanh nghiệp; Hỗ trợ doanh nghiệp triển khai mô hình quản lý năng lượng, đặc biệt các doanh nghiệp lớn được hỗ trợ triển khai Hệ thống quản lý năng lượng theo tiêu chuẩn ISOO 50001; Hỗ trợ doanh nghiệp chuyển giao công nghệ, tiếp cận công nghệ mới, tiên tiến và hiệu quả năng lượng; Hỗ trợ doanh nghiệp đào tạo nguồn nhân lực (Người quản lý năng lượng, Kiểm toán viên năng lượng) để năng cao hiệu quả sử dụng năng lượng tại doanh nghiệp; Truyền thông để doanh nghiệp nắm được các giải pháp để SDNL TK&HQ. Đặc biệt, thông qua một số dự án, Bộ Công Thương đã hỗ trợ doanh nghiệp bảo lãnh vay để tiếp cận nguồn vốn đầu tư dây chuyền sản xuất, áp dụng giải pháp SDNL TK&HQ.

Đối với doanh nghiệp vừa và nhỏ, Bộ Công Thương cũng hỗ trợ kiểm toán năng lượng, đánh giá đầu tư giải pháp về SDNL TK&HQ, tiếp cận nguồn vốn vay ưu đãi, triển khai mô hình quản lý năng lượng tại doanh nghiêp...

Đối với người dân, Bộ Công Thương truyền thông để người dân nâng cao nhận thức trong việc sử dụng hiệu quả nguồn điện trong gia đình bằng cách sử dụng các thiết bị điện được dán nhãn năng lượng. Người dân có thể căn cứ vào số sao để lựa chọn các thiết bị có hiệu suất cao và đạt cấp hiệu suất năng lượng 5 sao là sản phẩm có hiệu suất tốt nhất. Đồng thời, hỗ trợ người dân, trang trại sử dụng nguồn năng lượng thay thế (biomass) để đun nấu để hạn chế sử dụng điện, hỗ trợ chuyển đổi bóng đèn sợi đốt sang bóng compact, đèn Led trong chiếu sáng hoa, thanh long.

Ông Cù Huy Quang cũng cho biết, để thúc đẩy SDNL TK&HQ, Bộ Công Thương đã trình quốc hội thông Qua Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật SDNL TK&HQ (Luật số 77/2025/QH15). Luậy số 77/2025/QH15 đã thể chế hóa được đường lối của Đảng, Nhà nước; tháo gỡ được điểm nghẽn của doanh nghiệp hiện nay trong đầu tư SDNL TK&HQ. Một trong những điểm mới của Luật số 77/2025/QH15 là Quỹ thúc đẩy SDNL TK&HQ, qua quỹ này sẽ hỗ trợ được nhiều hơn cho doanh nghiệp trong việc thúc đẩy đầu tư dây chuyền công nghệ, áp dụng giải pháp về SDNL TK&HQ. Đồng thời, Luật đã đưa ra khái niệm, hành lang pháp lý rõ ràng đối với Tổ chức dịch vụ năng lượng (ESCO) để thúc đẩy doanh nghiệp thực hiện SDNL TK&HQ.

Ông Phạm Viết Thạch, Phó Trưởng Ban Môi trường và Phát triển bền vững, Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) cho rằng có 4 yếu tố khó khăn chính của doanh nghiệp trong thực hiện SDNL TK&HQ: Thứ nhất là thay đổi, điều chỉnh ý thức, hành vi sử dụng năng lượng; Thứ hai là đầu tư đổi mới dây chuyến, công nghệ hiện đại chiếm chi phí lớn; Thứ ba là các doanh nghiệp tại địa phương chất lượng nguồn nhân lực chưa đồng đều, tiếp cận công nghệ tiết kiệm năng lượng còn hạn chế; Thứ tư là tiêu chuẩn quy định và cơ chế chính sách còn đang trong quá trình hoàn thiện chưa khuyến khích được doanh nghiệp SDNL TK&HQ.

EVN xác định quản lý năng lượng thông minh là xu thế tất yếu mà doanh nghiệp cần áp dụng để tăng hiệu quả sử dụng năng lượng, giảm chi phí lâu dài. EVN đã đưa ra một số giải pháp để hỗ trợ doanh nghiệp như đầu tư hệ thống lưới điện thông minh, công tơ đo từ xa là cơ sở để khách hàng doanh nghiệp theo dõi trực tiếp thông số sử dụng điện trên thời gian thực; áp dụng công nghệ AI, IoT, phân tích dữ liệu lớn là cơ sở để khách hàng đánh giá được việc sử dụng năng lượng, từ đó có phương án sử dụng tiết kiệm năng lượng hơn...

Chia sẻ về những mô hình tiết kiệm năng lượng phù hợp nhất với hộ gia đình, ông Hà Đăng Sơn - Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu Năng lượng và Tăng trưởng Xanh cho rằng để tiết kiệm điện, tiết kiệm năng lượng các gia đình cần bố trí hài hòa nhu cầu sử dụng điện, lắp đặt và sử dụng hệ thống điện mặt trời mái nhà, tránh sử dụng nhiều thiết bị điện cùng một lúc vào giờ cao điểm tối, tắt thiết bị điện khi không sử dụng; kiểm tra thiết bị điện và đường dây điện tránh rò rỉ điện.

Ông Hà Đăng Sơn cho rằng truyền thông đóng vai trò quan trọng trong Chương trình quốc gia về SDNL TK&HQ. Thứ nhất truyền thông là tuyên truyền để người dân biết tại sao phải tiết kiệm điện và tiết kiệm năng lượng như nào là đúng. Thứ hai truyền thông cần là kênh cung cấp thông tin chính thống để người dân, doanh nghiệp có kiến thức đúng về SDNL TK&HQ.

Đồng quan điểm với ông Hà Đăng Sơn, ông Phạm Viết Thạch cho biết, một trong các mô hình tiết kiệm năng lượng đang được EVN áp dụng hiệu quả là phối hợp với các Bộ ngành, địa phương đẩy mạnh truyên truyền giải pháp tiết kiệm điện (Ví dụ: sử dụng đèn led, thiết bị tích hợp inverter, thiết bị có dán nhãn năng lượng 5 sao, công cụ theo dõi điện năng…), và ký cam kết sử dụng điện tiết kiệm với các đối tượng khách hàng.

Tọa đàm cũng dành thời gian để các khách mời chia sẻ những những sai lầm phổ biến của các hộ gia đình gây lãng phí năng lượng, hay những mô hình, kinh nghiệm của doanh nghiệp sản xuất tại Việt Nam trong việc giảm tiêu hao năng lượng, từ đó tăng hiệu quả kinh doanh.