Ngày 30/7/2025, tại Hà Nội, Bộ Công Thương phối hợp với Ngân hàng Thế giới và Quỹ Khí hậu Xanh (GCF) tổ chức khai mạc khóa đào tạo thúc đẩy tiết kiệm năng lượng cho các doanh nghiệp công nghiệp ngành đồ uống. Khóa đào tạo diễn ra từ 30/7 đến 02/8/2025.

Khóa đào tạo thuộc Dự án “Thúc đẩy tiết kiệm năng lượng trong các ngành công nghiệp Việt Nam” (Dự án VSUEE). Chương trình đào tạo được tổ chức theo nội dung giáo trình nghiên cứu riêng biệt, phù hợp và mang tính ứng dụng cao. Đội ngũ giảng viên tham gia giảng dạy là các giảng viên đến từ các trường đại học kỹ thuật, các chuyên gia tiết kiệm năng lượng (TKNL) của Bộ Công Thương, cũng như các chuyên gia TKNL thuộc dự án trong và ngoài nước.

Mục đích của chương trình đào tạo nhằm tăng cường năng lực cho các cán bộ doanh nghiệp công nghiệp về nhận diện và phát triển các dự án tiết TKNL, kiểm toán năng lượng, phân tích tài chính cho các dự án TKNL, thực hiện MRV, chiến lược marketing và chiến lược kinh doanh cho các doanh nghiệp sản xuất công nghiệp. Đồng thời, trang bị kiến thức và kỹ năng thực tiễn cho lãnh đạo và cán bộ quản lý doanh nghiệp thuộc ngành đồ uống.

Tại khóa học, đội ngũ giảng viên đã cung cấp cho học viên các kiến thức mới nhất về các quy định liên quan đến tiết kiệm năng lượng, trách nhiệm của cơ sở sử dụng năng lượng trọng điểm, các quy định và chính sách pháp luật về lĩnh vực phát thải khí nhà kính, vấn đề giới trong tiết kiệm năng lượng, cũng như thực trạng sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả trong ngành công nghiệp tại Việt Nam.

Theo đó, ngành công nghiệp hiện là lĩnh vực tiêu thụ năng lượng lớn nhất tại Việt Nam. Nhu cầu tiêu thụ năng lượng cao nhưng hiệu suất sử dụng năng lượng trong ngành công nghiệp vẫn còn thấp do nhiều doanh nghiệp sử dụng công nghệ lạc hậu, thiếu đầu tư đổi mới thiết bị, và chưa quan tâm đúng mức đến các giải pháp tiết kiệm năng lượng, dẫn đến tình trạng lãng phí năng lượng và làm tăng chi phí vận hành.

Ngành công nghiệp cũng đang đối mặt với nhiều thách thức trong công tác quản lý và sử dụng năng lượng như chi phí đầu tư ban đầu cho công nghệ tiết kiệm còn cao, thiếu chính sách hỗ trợ đủ mạnh và chưa có động lực rõ ràng để doanh nghiệp triển khai các giải pháp tiết kiệm năng lượng một cách rộng rãi.

Tuy vậy, xu hướng phát triển bền vững trong công nghiệp đang dần hình thành với các dấu hiệu tích cực như việc các doanh nghiệp đang gia tăng đầu tư vào năng lượng tái tạo, chú trọng đến công nghiệp xanh, đáp ứng yêu cầu khắt khe từ các đối tác quốc tế về tiêu chuẩn môi trường, và ứng dụng công nghệ số để giám sát và tối ưu hóa hiệu quả sử dụng năng lượng. Đây không chỉ là hướng đi tất yếu nhằm nâng cao hiệu quả sản xuất mà còn là yêu cầu bắt buộc để nâng cao năng lực cạnh tranh và phát triển bền vững của ngành công nghiệp Việt Nam trong bối cảnh hội nhập toàn cầu.

Ngoài việc cung cấp cho học viên cái nhìn toàn cảnh về xu hướng phát triển bền vững trong ngành công nghiệp Việt Nam, khoá học cũng mang đến cho người học cách tiếp cận sâu sắc và thực tiễn quy trình vận hành của ngành đồ uống với các phân tích cụ thể về mức tiêu thụ năng lượng, hiệu suất thiết bị, và các yếu tố ảnh hưởng đến tổn thất năng lượng trong từng công đoạn sản xuất đồ uống. Thông tin khoá đào tạo cung cấp giúp các cấp quản lý trong doanh nghiệp có thể hiểu rõ hơn về thực trạng sử dụng năng lượng tại cơ sở của mình, từ đó, doanh nghiệp xác định được những điểm nghẽn, lãng phí tiềm ẩn cũng như cơ hội để cải tiến, tối ưu chi phí và nâng cao hiệu quả sản xuất. 

Ngành công nghiệp đồ uống là một trong những ngành tiêu thụ năng lượng đáng kể, các loại năng lượng được sử dụng chủ yếu trong dây chuyền sản xuất đồ uống bao gồm điện, hơi và dầu DO. Trong đó, điện năng được sử dụng cho hầu hết các thiết bị trong dây chuyền sản xuất, cũng như các thiết bị phụ trợ như hệ thống chiếu sáng, hệ thống lạnh, điều hòa không khí và máy nén khí. Hơi được sử dụng để gia nhiệt cho các quá trình sản xuất. Ngoài ra, dầu DO thường được dùng để chạy các thiết bị như máy phát điện dự phòng, xe nâng, bơm cứu hỏa và một số phương tiện vận hành nội bộ khác trong nhà máy.

Thông qua quá trình khảo sát thực tế của Dự án VSUEE cho thấy, suất tiêu hao năng lượng tại một số doanh nghiệp ngành đồ uống vẫn còn ở mức cao do sử dụng năng lượng chưa hiệu quả, thiếu hệ thống giám sát và quản lý bài bản, công nghệ lạc hậu và vận hành kém tối ưu. Điều này không chỉ làm tăng chi phí sản xuất mà còn gây tác động tiêu cực đến môi trường. Mặc dù yêu cầu về phát triển xanh và tiết kiệm năng lượng ngày càng cấp thiết, nhưng tại nhiều doanh nghiệp, các sáng kiến cải tiến vẫn còn đơn lẻ, chưa thực sự trở thành một phần trong chiến lược phát triển dài hạn.

Để nâng cao hiệu quả sử dụng năng lượng và hướng tới phát triển bền vững ngành đồ uống tại Việt Nam, giảng viên đã phổ biến một số giải pháp tiết kiệm năng lượng như sau:

Một là, lắp đặt biến tần để điều chỉnh tốc độ động cơ theo nhu cầu thực tế và ứng dụng biến tần trong các thiết bị như bơm, quạt và máy nén khí, giúp tiết kiệm từ 20 - 30% điện năng và giảm chi phí bảo trì thiết bị.

Hai là, tối ưu hóa hệ thống lạnh và điều hòa không khí thông qua bảo trì định kỳ, điều chỉnh nhiệt độ phù hợp và thay thế thiết bị cũ bằng hệ thống thiết bị hiệu suất cao, giúp tiết kiệm 15 - 20% chi phí điện năng và duy trì chất lượng sản phẩm.

Ba là, thu hồi nhiệt thải từ khí xả hoặc nước thải trong quá trình sản xuất để đun nước nóng hoặc gia nhiệt sơ bộ, từ đó tiết kiệm 10 - 25% năng lượng và giảm chi phí nhiên liệu.

Bốn là, áp dụng công nghệ chiết rót vô trùng nhằm giảm nhu cầu sử dụng nhiệt và hóa chất trong sản xuất, tiết kiệm đến 30% năng lượng và nâng cao chất lượng, thời hạn bảo quản sản phẩm.

Năm là, lắp đặt hệ thống năng lượng mặt trời trên mái nhà máy để sử dụng cho các nhu cầu như chiếu sáng và đun nước nóng, giúp giảm 20 - 30% chi phí điện và góp phần giảm phát thải khí nhà kính.

Sáu là, triển khai hệ thống quản lý năng lượng theo tiêu chuẩn ISO 50001 nhằm giám sát và tối ưu hóa việc sử dụng năng lượng, từ đó tiết kiệm 5 - 20% tiêu thụ năng lượng và nâng cao hiệu quả sản xuất. 

Bảy là, tối ưu hóa hệ thống hơi và nước nóng thông qua cải thiện cách nhiệt, kiểm tra định kỳ để giảm thất thoát nhiệt, giúp tiết kiệm 10 - 15% năng lượng và giảm chi phí vận hành.

Tám là, nâng cao hiệu suất hệ thống lò hơi bằng cách điều chỉnh tỷ lệ gió/nhiên liệu, sử dụng nhiên liệu sạch và lắp đặt bộ tiết kiệm nhiệt, mang lại hiệu quả tiết kiệm năng lượng từ 3 - 10% và giảm chi phí nhiên liệu đến 30%.

Cuối cùng, cải tiến hệ thống máy nén khí thông qua lắp đặt biến tần, sửa chữa rò rỉ, thu hồi nhiệt và điều chỉnh lưu lượng khí nén, giúp tiết kiệm từ 15 - 35% điện năng và tận dụng được 50 - 90% nhiệt năng thải.

Xuyên suốt khoá đào tạo, ngoài việc cập nhật kiến thức chuyên môn, các học viên đã dành nhiều thời gian để chia sẻ kinh nghiệm thực tiễn, thảo luận các thách thức cụ thể tại cơ sở của mình và học hỏi các bài học thành công từ các doanh nghiệp khác trong ngành. Thông qua đó, học viên không chỉ tiếp cận được những công nghệ và giải pháp tiết kiệm năng lượng tiên tiến đang được triển khai hiệu quả tại Việt Nam và trên thế giới, mà còn có cơ hội mở rộng tầm nhìn chiến lược trong quản lý năng lượng. 

Kết quả của khoá đào tạo không chỉ giúp doanh nghiệp giảm thiểu chi phí sản xuất, nâng cao hiệu quả vận hành mà còn góp phần hiện thực hóa các mục tiêu phát triển bền vững, thích ứng với yêu cầu ngày càng cao về bảo vệ môi trường, tiết giảm phát thải và chuyển đổi xanh trong ngành công nghiệp đồ uống. Đây là bước đi cần thiết để doanh nghiệp nâng cao năng lực cạnh tranh và đáp ứng xu thế thị trường trong bối cảnh chuyển dịch năng lượng đang diễn ra mạnh mẽ toàn cầu.