Năng lượng là một nhân tố chủ chốt đóng vai trò vô cùng quan trọng trong mọi hoạt động của doanh nghiệp. Việc khai thác và sử dụng các tài nguyên năng lượng chưa hợp lý khiến cho nguồn năng lượng bị thiếu hụt và chi phí dành cho năng lượng ngày càng tăng đang dần trở thành một thách thức đối với các doanh nghiệp.

Trong khi đó, phải mất rất nhiều thời gian để tìm kiếm các nguồn năng lượng mới, năng lượng tái tạo hay năng lượng thay thế. Để góp phần vào việc giải quyết các thách thức này, tháng 6 năm 2011, tổ chức quốc tế về tiêu chuẩn hóa (ISO) đã ban hành Tiêu chuẩn quản lí năng lượng quốc tế ISO 50001:2011 - Hệ thống quản lý năng lượng.

Tiêu chuẩn này đưa ra mô hình về một hệ thống quản lý năng lượng cùng các hướng dẫn sử dụng giúp doanh nghiệp có những giải pháp hữu hiệu nhằm kiểm soát việc sử dụng năng lượng, đồng thời đảm bảo các nguồn năng lượng được sử dụng một cách hợp lý và hiệu quả.

Một trong các nội dung của Tiêu chuẩn quản lí năng lượng quốc tế ISO 50001 dành cho các tổ chức đạt cam kết giải quyết những tác động của các tổ chức đó chính là bảo tồn tài nguyên và cải thiện kết quả kinh doanh qua quản lí năng lượng hiệu quả. Xử lí cẩn thận các nguồn năng lượng đây được xem là một trong những trách nhiệm quan trọng nhất của bất kì tổ chức nào hiện nay.

Tiêu chuẩn quản lí năng lượng quốc tế ISO 50001 cung cấp cho các tổ chức một khuôn khổ lí tưởng: cho phép các tổ chức không chỉ tiết kiệm năng lượng mà còn giảm chi phí. Và hơn thế nữa: ở nhiều quốc gia, chính phủ cấp các lợi ích tài chính cho các tổ chức tiết kiệm năng lượng.

Tiêu chuẩn quản lí năng lượng quốc tế ISO 50001 dựa trên mô hình hệ thống quản lí cải tiến liên tục cũng được sử dụng cho các tiêu chuẩn nổi tiếng khác như ISO 9001 hoặc ISO 14001. Điều này giúp các tổ chức dễ dàng tích hợp quản lí năng lượng vào các nỗ lực chung của họ để cải thiện chất lượng và quản lí môi trường.

Tiêu chuẩn quản lí năng lượng quốc tế ISO 50001 có thể áp dụng cho bất cứ doanh nghiệp nào, không phân biệt quy mô tổ chức, loại hình sản xuất, cũng như các điều kiện về địa lý, văn hóa hay xã hội. Mỗi doanh nghiệp chỉ mất từ 6 tháng đến 1 năm để xây dựng và áp dụng thành thạo hệ thống này.

Sử dụng năng lượng tiết kiệm đang là hướng đi mới của tất cả các doanh nghiệp. Điều này mang lại nhiều lợi ích thiết thực cho toàn nhân loại nói chung. Vì vậy ứng dụng Tiêu chuẩn quản lí năng lượng quốc tế ISO 50001 vào sản xuất, kinh doanh được hưởng ứng mạnh mẽ.

Một trong những doanh nghiệp doanh nghiệp đi đầu về tiết kiệm và sử dụng năng lượng hiệu quả đó chính là EVN HANOI. Dự án Quản lý năng lượng theo Tiêu chuẩn ISO 50001: 2011 được xây dựng triển khai tại Tòa nhà trụ sở EVN HANOI từ tháng 6/2014 do APAVE Châu Á – Thái Bình Dương tư vấn xây dựng và đã được cấp chứng nhận và xác nhận hoàn thành phù hợp.

Kết quả EVN HANOI đã xây dựng hệ thống quản lý theo Tiêu chuẩn ISO 50001 đúng quy định của Luật Năng lượng và Chương trình quốc gia về sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả.

Đồng thời, EVN HANOI cũng thực hiện tốt việc tuyên truyền toàn khối văn phòng Tổng công ty về công tác tiết kiệm điện và giám sát thực thi; thực hiện các giải pháp kỹ thuật (như thay thế đèn chiếu sáng, hệ thống điều hòa) phù hợp với yêu cầu sử dụng và tiết kiệm điện đạt chỉ tiêu đề ra. Qua triển khai dự án, EVN HANOI được đánh giá là hình ảnh đại diện cho các doanh nghiệp về tiết kiệm và sử dụng năng lượng hiệu quả.

Tương tự, Công ty TNHH đầu tư ứng dụng sản xuất bao bì Việt (VIPACO) cũng đã thành công trong việc sử dụng năng lượng trọng điểm ngành Nhựa. Nhận thức được tầm quan trọng của việc phải sử dụng năng lượng tiết kiệm, Công ty đã đưa vào ứng dụng và đạt được chứng nhận theo tiêu chuẩn ISO 50001: 2011. Theo đó, Công ty đã đầu tư cho những thiết bị có hiệu suất cao, hướng tới việc sử dụng năng lượng hiệu quả.

Theo lãnh đạo Công ty, do đặc thù của ngành Bao bì, các thiết bị sản xuất chính của VIPACO luôn phải được gia nhiệt khi vận hành. Ngoài việc thu hồi nhiệt dư cung cấp cho công đoạn sau thì việc bố trí không gian làm việc của các phân xưởng cũng được tính toán khoa học để giảm thiểu hao phí năng lượng. Thiết bị sinh nhiệt được đặt sát phía ngoài, khí nóng sau khi tận dụng hết sẽ được quạt hút ra. Ở phía trung tâm phân xưởng, có hệ thống quạt đẩy không khí tươi bổ sung làm mát.

Chính nhờ bố trí sản xuất hợp lý cùng với hệ thống lấy sáng và thông gió tự nhiên nên không khí trong phân xưởng của VIPACO luôn có sự đối lưu tốt, đảm bảo môi trường làm việc của công nhân, không làm tăng thêm chi phí nhiên liệu. 2019 là năm đầu tiên Công ty đưa hệ thống ISO 50001:2011 vào áp dụng, tuy còn rất nhiều khó khăn trong quá trình triển khai thực hiện nhưng đã tiết kiệm được 6,3% năng lượng cho cả năm.

Nhận thức được tầm quan trọng của việc sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả nên vấn đề quản lý năng lượng đã được Công ty CP Lọc hóa dầu Bình Sơn (BSR) quan tâm từ rất sớm thông qua việc thành lập Hội đồng quản lý năng lượng và tổn thất, ban hành Sổ tay quản lý năng lượng làm cơ sở để đề xuất, đánh giá các giải pháp tối ưu hóa năng lượng, hợp tác với Tổ chức tư vấn Solomon Association đánh giá hiệu quả sản xuất kinh doanh của Nhà máy; hợp tác Shell Global, KBC và KOIKA đánh giá tình hình sử dụng và đề xuất các giải pháp tối ưu hóa năng lượng.

BSR đã triển khai nhiều giải pháp tối ưu hóa năng lượng nhằm cải thiện hiệu quả sử dụng năng lượng của Nhà máy. Tuy nhiên, trong quá trình thực hiện, BSR gặp rất nhiều thách thức như đảm bảo vận hành tuyệt đối an toàn, tiết kiệm năng lượng song song với giải quyết các vấn đề kỹ thuật, cải hoán hệ thống hiện hữu với vốn đầu tư lớn, tác động của giá dầu thô đến thời gian thu hồi vốn của các dự án tối ưu hóa năng lượng,... Do đó, để đạt được mục tiêu sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả, BSR cần xây dựng và áp dụng Hệ thống quản lý năng lượng theo tiêu chuẩn quốc tế.

Vào ngày 29/11/2017, Hệ thống quản lý năng lượng của BSR chính thức được công nhận phù hợp với Tiêu chuẩn quản lí năng lượng quốc tế ISO 50001: 2011 do Tổ chức các tiêu chuẩn quốc tế Vương Quốc Anh BSI công nhận.

Nhằm làm tinh gọn các hoạt động triển khai thực hiện quản lý hệ thống theo tiêu chuẩn ISO, không có các hoạt động chồng chéo và nhân đôi, giảm thiểu khối lượng tài liệu phát sinh, phối hợp tốt hơn cho các hoạt động và nguồn lực, thông tin được hệ thống hóa để xem xét hiệu quả hơn… của các hệ thống quản lý sẵn có trong Công ty như Hệ thống quản lý Chất lượng ISO 9001, Hệ thống quản lý Môi trường ISO 14001, Hệ thống quản lý An toàn và Sức khỏe nghề nghiệp ISO 45001; BSR tiếp tục xây dựng và tích hợp Hệ thống quản lý năng lượng theo tiêu chuẩn ISO 50001:2011 vào Hệ thống quản lý QHSE hiện hữu của Công ty.

Đây chỉ là 3 trong nhiều mô hình doanh nghiệp đã áp dụng Tiêu chuẩn quản lí năng lượng quốc tế ISO 50001: 2011 để quản lý năng lượng. Thời gian qua, nhiều doanh nghiệp sử dụng năng lượng trọng điểm khác khi quản lý theo tiêu chuẩn này và đều có những cải thiện về tiết kiệm năng lượng ở mức từ 5 – 10% ngay trong năm đầu áp dụng. Bên cạnh những kết quả tích cực từ chỉ số hiệu quả năng lượng thì việc đề ra quy định chặt chẽ, khoa học đã từng bước nâng cao ý thức sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả của người lao động.